Toshkent davlat agrar untversiteti

16.9. Favqulodda holatda  xavfslzlikni ta’minlashning 
huquqiy va tashkiliy asoslari
Hozirgi  zam onning  ijtim oiy-ekologik  sharoiti  favqulodda 
holatning  chuqurlashgan  ekologik  oqibatlarini  aniq  va  mustahkam 
obyektiv tendentsiyaiaming borligi bilan ifodalanadi. Asosiy ekologik 
nomuvofiqlikning  manbai  avariya  va  falokatlar,  atrof-  muhitni 
ifloslantiruvchi  kim yoviy,  radioaktiv,  biologik  moddalami  va 
materiallami oqizib  tashlash, chiqarib tashlash hamda har xil  tabiiy 
jarayonlar va voqealar -  suv toshqini, dovullar, bo‘ronlar, tayfunlar, 
girdoblar,  kuchli  v a   uzoq  davom   etuvchi  yomg‘irlar,  zilzilalar, 
sunamilar,  ko‘chkinlar,  o ‘pirilishlar  va  boshqalar  hisoblanadi. 
Favqulodda  holatda  harakat  qilish  tartibi  Konstitutsiyaning  93- 
moddasida  ko‘rsatiiganidek,  favqulodda  vaziyatlar  yuz  bergan 
taqdirda fuqarolaming xavfsizligin i ta’minlashni ko‘zlab 0 ‘zbekiston 
Respublikasi  Prezidenti  butun  hudud  yoki  uning  ayrim  joylarida 
favqulodda  holat  e ’ ion  etadi,  q ab u l  qilingan  qarorni  uch  kun 
mobaynida  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  tasdig‘iga 
kiritadi.  0 ‘zbekiston  Respublikasi  hukumati  aholi  va  hududning 
himoyasi  vazifalarini  aniqlash,  faoliyat  ko‘rsatish  tartibi,  ijrochi 
organlaming  aholini  va  hududni  him oya  qilish  sohasida  huquq  va 
vazifalarini  yagona  davlat  sistem asi  bilan  favqulodda  holatda 
ogohlantirish  va  bartaraf  etish,  Favqulodda  holat  oqibatlarini  va 
ulaming  kelib  chiqishida  dastlabki  yordam  ko‘rsatish  bo‘yicha 
to ‘g ‘ridan -to ‘g ‘ri  ra h b a rlik   q ilis h   to ‘g ‘risida  qaror  qabul 
qiladi.Shuningdek, fuqarolik  himoyasi askarlarini  favqulodda holat 
oqibatlarini tugatishga jalb qilish tartibini aniqlaydi, hamda bir qancha
2 1 5

---

boshqa  vazifalami  bajaradi.  Davlat  hokimligi  hudud  organlariga 
aholini  va  hududni  himoya  qilish  uchun  zarur  bo‘lgan  kuchlar va 
vositalam ing  tayyorgarligi  va  tayyorligi,  aholiga  himoyalanish 
usullari  va  belgilangan  vaziyatda  qanday  harakatlanish  lozimligi 
o‘qitiladi,  evakuatsiya  tadbirlarini  o‘tkazish  bo‘yicha  qaror  qabul 
qilinadi,  ulaming  o^tkazilishini  ta’minlaydi,  avariya  qutqaruv  va 
boshqa  kechiktiribbo‘lmay digan ishlami tashkil qiladilarva amalga 
oshiradilar  hamda  ulami  o ‘tkazish  davrida  ommaviy  tartibni 
saqlaydilar.  Joylardagi  mahalliy  o‘zini  boshqaruv  organlari  o‘z 
ixtiyorlari bilan aholini va hududni himoyalash uchun zarur bo‘lgan 
kuch v a  vositalami tayyorlash va tayyorgarligini amalga oshiradilar, 
favqulodda holatda  aholiga o‘zini  qanday himoya qilish harakatlari 
o'qitiladi, moliyaviy va moddiy resurslaming rezervlari va boshqalar 
barpo  qilinadi. Ijrochi hokimiyat hududiy organlari aholi va hududni 
h im o y a   qilish  sohasidagi  faoliyatini  davlat  tomonidan 
koordinatsiyalash va  boshqaruv  ijro  etuvchi  hukumatning  maxsus 
vakilligi tomonidan  tuziladi.
N AZORA T SA VOLLAR1
1 . 0  'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining qaysi moddalaiida 
inson larning  iqíisodiy  va  ijtimoiy  huquq  hamda  erkinliklari 
kafolatlangan?
2.0 ‘zbekiston Respublikasining mehnat kodeksi qachon va qaysi 
yilda  qabul qilingcin?
3.0  ‘zbekiston Respublikasi mehnat kodeksining qaysi boblarida 
mehnutni muhofaza  qilish  va qo ‘shimcha kafolat  hamda  imtiyozlar 
berish  ifodalanadi?
4 . 0 ‘zbekiston  Respublikasining  “Mehnatni  muhofaza  qilish 
to ‘g ‘risida ”gi  qonuni  qachon  cjabul  qilingan  va  и  necha  bob  va 
moddcidan iborat?
S.Standartlar sistemasi deganda nimani tushunasiz?
ó.Ayollarga  tug(ishdan  oldin  va  keyin necha кип  ta'til beriladi?
7.  16 yoshga va  18 yoshga to ‘Imagan o ‘smirlar haftasiga  necha 
soat i s  lilas Mari lozim?
8.Mehnat muhofazasi qonunlarini buzgan shaxslar qanday jazo 
olishlari mumkin?
Favqulodda holatlarda harakat qilislnirng qonuni y asoslari qaysi 
hujjatda aks etgan?
216

---

X V II  BOB