Тошкент давлат аграр университети

Доривор ўсимликлар хужайра физиологияси ва биокимёси

Режа:

1. Ўсимлик ҳужайрасининг тузилиши. Уларнинг шакллари ва ўлчамлари.

2. Паренхима ва прозенхима ҳужайралари. Ҳужайра қобиғи

3. Цитоплазматик мембрана. Цитоплазма. Протопласт

4. Органоидлар. Ҳужайранинг бўлиниши

Ганс ваЗахарий Янсон микроскопи

XYI аср охири ва XYII асрнинг бошларида оптик асбоблар кашф қилинган.

XYII асрда ўсимлик организмларининг ҳужайра тузилиши аниқланди. Яратилган микроскоп нарса ва буюмларнинг ички тузилишини ўрганиш имкониятини берди.

Роберт Гук микроскопи

Инглиз физиги Роберт Гук микроскопи 1636-1703

• 1665 йил “ Баъзи бир майда нарсаларни тасвирлаш”асарида баён этган.Бу асарда биринчи бўлиб “ҳужайра атамасини ишлатган.

Ўсимликларнинг ҳужайра тузилиши тўғрисида умумий тушунча

Ҳамма тирик организмлар ҳужайра тузилишига кўра икки катта оламга: прокариотлар ва эукариотларга бўлинади.

Прокариот организмлар (бактериялар, яшил сувўтлар) ва ҳужайранинг ирсий белгиларини геноформ (юнон. ген – туғилиш, келиб чиқиш, форм – шакл) ташийди. Ядро моддаси ҳужайрада бир текис тарқалган бўлиб, ядро пўсти бўлмайди.

Эукариот организмлар (ўсимликлар, замбуруғлар ва одам)нинг ҳужайрасида такомиллашган ядро бўлиб, унинг таркибидаги хромасомалар ирсий белгиларни наслдан наслга ўтказишда иштирок этади.

Ўсимлик ҳужайраси уч қисмдан ташкил топади: ҳужайра пўсти – углеводли бирикмалардан тузилган бўлиб, ҳужайра сиртини қоплайди. Протопласт– ҳужайранинг энг муҳим тирик қисми бўлиб, ҳужайра пўсти деворлари атрофида жойлашади. Ниҳоят, ҳужайра марказини вакуола (лот. вакуус – бўшлиқ) ишғол этади. Вакуолада ҳужайра шираси бўлиб, унда сувда эриган углеводлар, оқсиллар, тузлар, алкалоидлар ва бошқа бирикмалар тўпланади.

Ўсимлик ҳужайраси уч қисмдан ташкил топади: ҳужайра пўсти – углеводли бирикмалардан тузилган бўлиб, ҳужайра сиртини қоплайди. Протопласт– ҳужайранинг энг муҳим тирик қисми бўлиб, ҳужайра пўсти деворлари атрофида жойлашади. Ниҳоят, ҳужайра марказини вакуола (лот. вакуус – бўшлиқ) ишғол этади. Вакуолада ҳужайра шираси бўлиб, унда сувда эриган углеводлар, оқсиллар, тузлар, алкалоидлар ва бошқа бирикмалар тўпланади.