Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

CHigitli paxtaning namligi.
CHigitli paxta ikki xil jismdan – tola va chigitdan 
iborat. Tola asosan tsellyuloza va qisman uni qoplagan pektin va mum moddalardan 
iborat. CHigit esa sheluxa bilan mag’izdan iborat; sheluxa – kam miqdorda tsellyuloza, 
lignin, oqsil va mineral moddalardan iborat; chigitning mag’zi asosan oqsil va moy 
moddalardan iborat. Tola chigitga qaraganda namlikni tezroq shimib oladi. CHigitli 
paxtaning tarkibidagi bu komponentlarning kimyoviy tuzilishi har xil bo’lganligi uchun 
ularning namlanishi va quritish jarayonlari ham turlicha bo’ladi. 
CHigitli paxtaning namligi W undagi nam massasining absolyut quruq massaga 
nisbati bilan foiz hisobida aniqlanadi. 
bu yerda: 
-chigitli paxtada bo’lgan nam massasi; 
-chigitli paxtining absolyut 
quruq massasi.
Boshqa tolali materiallar singari chigitli paxtada ham namlik atrof havoning nisbiy 
namligiga qarab o’zgaradi (1-jadval). 
1-jadval.
Harorat 20°C bo’lganda tolali materiallarning namligi 
Tolali materiallar 
Atrof muhitning nisbiy namligi % bo’lganda tolali 
materialning namligi, % 
10 
20 
40 
50 
80 
90 
Ip gazlama 
2,6 
3,7 
5,2 
6,8 
10,1 
14,3 
Paxta tolasi 
2,5 
4,6 
6,0 
7,3 
10,5 
14,1 
CHigitli paxta 
2,0 
3,5 
5,5 
8,0 
9,4 
10,9 

---

Gigroskopik paxta 
4,8 
9,0 
15,7 
20,8 
24,3 
25,8 
CHigitli paxtani tashkil qiluvchi ayrim komponentlarning namligi chigitli paxtaning 
umumiy namligiga bog’liq bo’lib, quyidagi empirik formula bilan aniqlanishi mumkin: 
bunda:
– chigitli paxtaning namligi,%; 
– tolaning namligi, %; 
– mag’izning 
namligi, %; 
– chigit po’chog’ining namligi, %; 
– chigitli paxtadagi tola miqdori, 
gr.; 
– paxtadagi chigit po’chog’i, gr.; 
– chigitli paxtadagi mag’iz miqdori, gr.. 
Paxtadagi chigit po’chog’i miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi: