Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

 
— N-kuchining tashkil etuvchisi, ya’ni tolani qo’zg’almas pichoq ostiga 
tortishga qarshilik ko’rsatuvchi kuch, H;
 T
1
 
va 
T
2
 — 
tolaning ish valigiga va qo’zg’almas 
pichoqqa ishqalanish kuchlari;
 
bunda: N—qo’zg’almas pichoqning ish valigiga bosish kuchi, H. 
 

---

bunda μ
1
va μ
2
— tolaning ish valigiga va qo’zg’almas pichoqqa ishqalanish 
koeffitsientlari. 
P
2
, 
T
1
va 
T
2
 
lar qiymatini (1) formulaga qo’yamiz: 
Qo’zg’almas pichoq α=0 burchak bilan o’rnatilganda tolani chigitdan uzish 
kuchini quyidagicha yozish mumkin: 
(6) tenglama tolani chigitdan ajratish kuchi ishqalanish kuchlarining ayirmasiga 
bog’liq ekanligini ko’rsatadi. 
P
0
kuchi tolalarning chigitga birikish kuchidan katta 
bo’lganda jinlash protsessi sodir bo’ladi. Uzish kuchi 
P
0
 
ni kattalashtirish uchun μ
1
eng 
katta, μ
2
esa eng kichik qiymatga ega bo’lishiga intilinadi, buning uchun qo’zg’almas 
pichoq tig’ining sirti shlifovka qilinadi (jilvirlanadi). 
P 
kuchi qo’zg’almas pichoqning ish valigiga bosish kuchiga bog’liq bo’lgani 
uchun, bu kuch kattalashishi bilan ishqalanish koeffitsientlari μ
1 
va μ
2 
ham o’zgaradi. 
Amalda hayvon terisidan yasalgan ish valiklari uchun 
N
=72...75 N/sm qilib olinadi. 
Qo’zg’almas pichoqning ish valigiga bosish kuchi 
N 
ko’payishi bilan ish unumi ortadi, 
chigitning pachoqlanishi va chigitning tukliligi kamayadi. Biroq 
N 
kuchini 75 N/sm dan 
ortiq qilib olish valikni va qo’zg’almas pichoqni tez ishdan chiqaradi. 
Bularning o’zaro urinish sirtiga to’g’ri keladigan solishtirma bosim (MPa) 
quyidagi formula bilan topiladi; 
bu yerda: 
N
—pichoqni ish valigiga bosish kuchi, N; 
L 
— qo’zg’almas pichoq 
uzunligi, mm; b
 
— ish valigida ezilgan joyining kengligi (pichoq izining eni), mm. 
Teri disklardan yasalgan ish valigi uchun ezilish chuqurligi tajriba yo’li bilan 
quyidagicha topilgan: 
bunda: S — disk qalinligi, mm.