Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

 
 

---

260 
5-amaliy mashg‘ulot: 
Himoyalangan yer kombinatini namunaviy loyihasi va bosh rejasi, unda 
keltirilgan chizmalar hamda qurish va qayta ta’mirlash 
Ishdan Maqsad
:
Himoyalangan yer kombinatini bosh rejasi bilan yaqindan 
tanishib, undagik keltirilgan chizmalar, ma’lumotlarni tahlil qilib, rasmi chiziladi. 
Qisqacha Ma’lumot
:
Himoyalangan yer bosh rejasi deganda, himoyalangan joy 
inshootlarini, ma’muriy va yordamchi binolarini, maishiy va xo‘jalik qurilmalarini, 
yo‘llar, issiqlik, suv, drenaj va kanalizatsiya tarmoqlarini, elektr bilan ta’minlashni, 
telefon aloqasi, himoya qilish daraxtlari va boshqalarni tanlangan maydonga 
joylashtirishning umumiy rejasi ttushuniladi. 
Issiqxona kombinatini bosh rejasining namunaviy loyihani tayyorlaydigan 
korxonalar tomonidan ishlab chiqiladi. Bunda albatta xo‘jalik tomonidan tegishli 
xodimlar va himoyalangan joy bo‘yicha agro-nom ishtirokida bo‘ladi. 
Bosh rejani ishlab chiqishga kirishdan avval, hamma tomonlama xo‘jalik qurish 
uchun berilgan vazifani o‘rganib chiqishi lozim. Ayniqsa, iqlim sharoiti va qurish 
uchun tanlangan maydon bo‘yicha to‘plangan ma’lumotlarni yana bir bor ko‘rib 
chiqish kerak. Himoyalangan joy kombinatlari uchun joy tanlash juda ham 
ma’suliyatli vazifalardan hisoblanadi. Ya’ni, yer maydonini tanlashda va himoya-
langan joylarni qurish bo‘yicha joyga qo‘yiladigan quyidagi talablar e’tiborga olinadi: 

himoyalangan joy kombinatlari qurilayotgan joylar yonida birinchi navbatda 
arzon issiqlik berish manbai bo‘lishi yoki tashlandiq issiqlik manbalari (atom yoki 
elektr, gazokom-pressor stansiyasi), ishlab chiqarish korxonalarining issiq chiqindilari 
yaqin joylashgan bo‘lishi kerak; 

katta himoyalangan joy kombinatlari quriladigan bo‘lsa, yaqin o‘rtada ishchi 
kuchi manbai bo‘lgani ma’qul; 

kombinat joylashgan joyda transport vositalari yil davomida qatnaydigan 
magistral bo‘lishi kerak. Negaki, ayrim sabzavotlar tez ayniydigan bo‘ladi, terilgandan 
so‘ng 4-6 soat o‘tgach aholi iste’moli uchun jo‘natish lozimdir; 

himoyalangan joylarda suvga talab juda katta, shuning uchun suv bilan 
uning sifatiga e’tibor bergan holda, joyni tanlash kerak; 

tanlangan joy juda yaxshi tekislangan (qiyalik 5-8

) tabiiy qiyaligi janubiy 
tomonga, janubiy-sharqiy yoki janubiy-g‘arbiy tomonga bo‘lgan, shimoliy tomondan 
to‘silgan bo‘lishi kerak; 

sizot suvlari 1 m dan yuqori bo‘lmasligi (chuqur kovlangan parnik yoki 
qurilish fundamentlari chuqurligi tubidan) va issiqxona yuzidan 2 m masofada bo‘lishi 
kerak; 

parnik va blokli issiqxonalarni joylashtirish uchun tanlangan maydon, 

---

261 
inventar maydonning yig‘indisidan 2-2,5 barobar, angar issiqxonalar uchun esa 3-3,5 
barobar katta bo‘lishi kerak.