Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

past 
optimal 
baland 
keragidan 
ortiq 
Bodring 
Makroelementlar, % 
N 
3,0 
3,0-4,5 
4,5-6,0 
6,0-7,0 
7,0 
P 
0,3 
0,3-0,5 
0,5-1,0 
1,0-1,4 
1,4 
K 
1,5 
1,5-3,0 
3,0-5,0 
5,0-7,0 
7,0 
Ca 
0,7 
0,7-1,2 
1,2-2,0 
2,0-3,0 
3,0 
Mg 
0,3 
0,3-0,5 
0,5-0,9 
0,9-1,2 
1,2 
Mikroelementlar, mg/kg 
Fe 
100 
100-150 
150-250 
250-400 
400 
Mn 
25 
25-40 
40-80 
80-120 
120 
Zn 
20 
20-30 
30-60 
60-100 
100 
Cu 
6 
6-10 
11-16 
16-20 
20 
B 
25 
25-30 
30-60 
60-80 
80 
Mg 
0,5 
0,5-1,0 
1-5 
5-20 
20 
Pomidor
Makroelementlar, % 
N 
3,5 
3,5-4,5 
4,5-5,5 
5,5-6,0 
6,0 
P 
0,3 
0,3-0,5 
0,5-1,0 
1,0-1,4 
1,4 
K 
3,0 
3,0-4,0 
4,0-5,5 
5,5-6,5 
6,5 
Ca 
1,2 
1,2-1,5 
1,5-2,5 
2,5-4,0 
4,0 
Mg 
0,3-0,25 
0,3-0,5 
0,5-0,9 
0,9-1,2 
1,2 
Mikroelementlar, mg/kg 
Fe 
120 
120-150 
150-300 
300-450 
450 
Mn 
30 
30-40 
40-100 
100-200 
200 
Zn 
25 
25-40 
40-80 
80-120 
120 
Cu 
6 
6-10 
10-20 
20-25 
25 
B 
25 
25-30 
30-75 
75-100 
100 
Mg 
0,5 
0,5-1,0 
1-5 
5-20 
20 
O‘simliklarni oziqlantirishni kritik darajasini aniqlash ma’lum qiyin-chiliklarga 
ega. Turli rivojlanish darvlarida o‘simliklar to‘qima-larida oziq eritmalarni organik 
shakllarini optimal konsentratsiyasini aniqlash ayniqsa murakkabdir, Chunki 
o‘simliklarda oziq elementlarni normal tarkibi kuchli o‘zga-radi. Har doyim ham oziq 
elementlarni yuqori miqdoriga yuqori hosil to‘g‘ri kelavermaydi va uni aksi. 
Birinchi navbatda u ko‘chatli kubiklarga yetib keladi va o‘simliklar-ni kuchli 
rivojlangan ildiz tizimi joylash-gan texnologik yengni yuzi bo‘ylab tarqaladi. Ildizni 
ayrim qismi (havodagi) texnologik blok zonasida, boshqa qismi – texnologik yengdagi 
ishchi eritmada joylashadi. Ishchi eritma ildiz tizimi orqali o‘zlashtirilgan sari u vaqti-
vaqti bilan eritma tayyorlanadigan bo‘limdan uzatilib turiladi. 
Ishlab chiqaruvchilarni fikriga ko‘ra substratsiz texnologiya quyidagilarni 
ta’minlaydi: 

---

274 

mineral paxtani sotib olish, keltirish, tushaklarni yozib chiqish va yig‘ishtir-
ish, ko‘chatlarni dastlabki joylashtirish, drenaj uchun tushaklarda teshiklarni kesib 
ochish xarajatlarini kamaytirish; 

bir qator texnologik operatsiyalarni qisqarishi hisobiga xarajatlarni 
kamaytirish; 

drenajdagi yo‘qotishlarini bartaraf etish hisobiga suvda eriydigan mineral 
o‘g‘itlarni va sug‘oriladigan suvni iqtisod qilish; 

ishchi eritmalarni uzatishdagi yo‘qotishlarni kamaytirish hisobiga energiya 
xarajatlarini iqtisod qilish; 

ishlab bo‘lgan mineral paxtali to‘shaklarni chiqindiga chiqarish bilan bog‘liq 
ekologiya muammolarni bartaraf etadi. 
Substratsiz texnologiya mineralli texnologiyaga nisbatan tabiiy gaz sarfini – 27% 
ga, elektrenergiyani – 20% ga, mineral o‘g‘itlarni – 32% ga, suvni – 24% ga 
qisqartiradi. Bu sabzavotlarni yetishtirish tannarhini jiddiy kamayishini ta’minlaydi, 
bu esa bozor raqobati qudratiga ijobiy ta’sir etadi. Umumiy material xarajatlari, 
material va foydalanish sarflar (energiya manbalar, o‘g‘itlar, suv) yetishtiriladigan 
ekinga qarab – 37-38% kamayadi (A.A. Autko va boshqalar, 2006).