Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Material va jihozlar.
1. Ilitilgan yerlarning kichik hajmli turlari bo‘lgan 
xo‘jalik.2. Ma’lumotli (spravochnik) adabiyotlar. 3. Ilitilgan yer turlarining 
maketlari, plakatlar, rasmlar, shakllar, diafilmlar.4. Ruletka, 
shtangentsirqo‘l,chizg‘ichlar. 5.Kompyuter tasviri va a’lumotlari. 
Parniklar tavsifi
Topshiriqdan maqsad
. Parniklarning konstruktiv xususiyatlari va ularni asosiy 
qismlarini o‘rganish. Bir va ikki nishabli plyonkali parniklarni, sinch va kesakilarini 
rasmini chizish, ular turlarini birini ikkinchisidan farqlay olishga o‘rganish. 
Uslubiy ko‘rsatmalar
. Mashg‘ulotlarni o‘quv xo‘jaligida yoki parniklari 
bo‘lgan kollejga yaqin joylashgan fermer xo‘jaligida o‘tkazish maqsadga muvofiq. 
Bunday sharoit bo‘lmasa, mashg‘ulotlar maketlar, plakatlar, rasmlar, Ma’lumotli 
(spravochnik) adabiyotlar, diafilmlar, kompyuter tasviri va informatsiyalardan 
foydalangan holda, himoyalangan yer sabzavotchiligi xonalarida o‘tkaziladi. 
Mashg‘ulotni o‘tkazish uchun o‘quvchilar 3-5 kishidan iborat zvenolarga 
ajratiladi.
Har bir zveno parnik turlari bilan mustaqil shug‘ullanadi. So‘ng zvenolar 
mashg‘ulotni davom ettirish uchun joy almashadilar.Parniklarni turli xillari bilan 
mashg‘ulot o‘tkazishda ular katta-kichikligini o‘lchash, sonini esa sanash yo‘li 
bilan aniqlanadi. 
Ishni bajarish tartibi.
O‘quvchilar nazariy kursda olgan bilimlari va 
ma’lumotli (spravochnik) adabiyotlar, parniklarning har xil turlarini yoki ularning 
maketlarini ko‘rib ish daftarida quyidagi savollarga javob beradilar: 

---

257 
1. Parniklar nimalari bilan issiqxonadan farqlanadi? 
2. Parniklar qanday konstruktiv tuzilishi va foydalanishiga ko‘ra 
farqlanadi? 
3.
Erni kavlab o‘rnatilgan plyonkali parniklarni qanday turlarini bilasiz? 
4.
Kesaki nima va u qanday vazifani bajaradi? 
5.
Parniklarning yana qanday asosiy tiplari mavjud? 
So‘ng o‘quvchilar, bir nishabli oynavand, bir va ikki nishabli plyonkali, erni 
kavlab joylashtirilgan parniklarning tuzilishi bilan tanishadilar. Ularning har birida 
(oynavand va plyonkali parniklarda) kesakisining enini, uzunligini va balandligini 
o‘lchaydilar. Ko‘rsatilgan uch tur parniklarini taxta kesakisi tirgaklari orasidagi 
masofa aniqlanadi. Bir nishabli parniklarning shimoliy va janubiy devorlari 
balandligi, plyonka yaxlit yopilgan ikki nishabli parniklarni kesakilari asosining 
o‘lchamidan tashqari, asosidan sarrovigacha bo‘lgan masofa, stropilini uzunligi va 
oralaridagi masofa, sarrov va plyonka mahkamlanadigan g‘altak diametri 
o‘lchanadi. 
O‘quvchilar o‘lchov natijalaridan foydalanib o‘z ish daftarlariga nomlari 
keltirilgan uch turdagi parniklarning kundalang kesimi va umumiy ko‘rinishida
rasmlarini chizadilar. 
O‘quvchilar nomi keltirilgan qurilmalar (ob’ektlar) rasmini chizib 
bo‘lganlaridan so‘ng, parniklarning konstruktiv tuzilishi va foydalanish belgilarini 
quyidagi shakl bo‘yicha ta’riflaydilar (10-jadval). 
Har bir tur parnik tavsifi, rasmi chizilganda xisobga olingan o‘lchov natijalari 
asosida ta’riflanadi. Parnik o‘lchami metrda, uning elementlari o‘lchami esa - 
santimetrda ko‘rsatiladi. Tuproq aralashmasi va bioyonilg‘i qalinligini aniqlash 
uchun bir parnik ichi kavlab ko‘riladi.