Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

4. Urug’lik kartoshka o’stirish texnologiyasining xususiyatlari.
Urug’chilik 
paykallarda kartoshka o’stirishdan asosiy maqsad faqatgina yuqori hosil olish emas, 
balki nav va ekish sifatlari bo’yicha davlat standarti talablariga javob beradigan toza, 
sog’lom, tezda aynimaydigan sifatli mahsuldor urug’lik material etishtirishdan iborat. 
Kartoshka urug’chilik maydonlari nav tozaligi va kasallanish darajasi bo’yicha, undan 
olingan urug’lik hosil ekish sifatlari bo’yicha 10-jadvaldagi davlat standarti talablariga 
muvofiq bo’lmog’i shart. 

---

128 
SHuning uchun urug’chilik xo’jaliklarida urug’lik kartoshka o’stirishning o’ziga 
xos xususiyatlari bo’lib, ular quyidagilardan iborat: 
1. Urug’lik kartoshka maydoni virusli kasalliklarning tashuvchi bo’lgan bitlar, 
tsikadalar, tripslar manbai tovar kartoshka, dukkakli, sabzavot va poliz hamda rezavor-
meva ekinlari dalasidan kamida 200 metr uzoqlikda joylashtirilib, izolyatsiyada 
bo’lishi shart. 
2. Virus tashuvchi so’ruvchi xasharotlarga qarshi, ularning jadal uchish va paydo 
bo’lish davrlarida urug’lik kartoshka dalasiga 0,2 % li fosfamid yoki 0,05 % li 
pirimor, rogor, arrivo kabi istiqbolli kimyoviy preparatlar qo’llaniladi. 
3. Urug’lik tuganaklarni tashqi belgilari: vazni, shakli, rangi, o’simtalarining 
yo’g’onligi, solishtirma og’irligi, toza va sog’lomligiga qarab tanlash urug’lik 
kartoshka etishtirish texnologiyasining majburiy elementidir. CHunki, mayda 
tuganaklar ekish kartoshka aynishining sabablaridan. SHunga ko’ra, urug’chilik 
maydonlariga ekish uchun vazni 50—80 grammdan 125 grammgacha bo’lgan tuga-
naklar ekilgani maqsadga muvofiqdir. Ana shunday tuganaklarni ekish, yetarli tup 
sonni tahminlab, urug’lik kartoshkaning sog’lom va mahsuldor bo’lishiga olib keladi. 
Solishtirma og’irligi bo’yicha 15-20 % li osh tuzi yoki kaliy xlorid eritmasida 
cho’kkan urug’lik tuganaklar, cho’kmaganlariga nisbatan sog’lom, aynimagan, 
baquvvat poyali va serhosil o’simliklar hosil qiladi. Aksincha, yengil, cho’kmagan, 
uzun bolalab ketgan, rangi oqargan, yorilgan, nishlari ingichka tuganaklar viruslar 
bilan kasallangan bo’lib, hosilni keskin kamaytiradi. 
4. Sog’lom, aynimagan yuqori urug’lik kartoshka hosili olish ko’p jihatdan 
tuproq tipi va o’tmishdosh ekinlarni to’g’ri tanlashga bog’liq. 
Tadqiqotlarimizning ko’rsatishicha, gidromorfli o’tloq-bo’z tuproqlar, tog’ va 
tog’oldi tuproqlari och tusli bo’z tuproqlarga nisbatan urug’lik kartoshka etishtirish 
uchun bir qancha ustunliklarga ega ekan. 
Tajribalarimizda kartoshka hosildorligi o’tloq-bo’z tuproqlar sharoitida och tusli 
bo’z tuproqlarga nisbatan gektaridan 2,3—4,0 tonna ziyod, aynigan tuganaklar esa 
7,7—13,1 % dan 2,8—4,7 % gacha kamayganligi qayd etildi. 
12-jadval. Urug’lik kartoshka dalalarining nav tozaligi va kasallanish darajasiga 
davlat standarti talablari (aprobatsiya yo’li bilan aniqlanadi)