Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Viruslardan holi (virussiz) urug’chilikning xususiyatlari. 
Kartoshkachilikda sug’oriladigan yer, o’g’it, texnika va ishchi kuchidan 
foydalanish samaradorligi hamda olinadigan hosilning kamida 30-40 % i urug’lik 
tuganaklarning sifati va sog’lomligiga bog’liq. 
Fikrimizcha, respublikada kartoshka, maydonini talab darajasigacha kengaytirish 
va har gektardan yetarli hosil olish uchun urug’chilikka, aniqrog’i birlamchi, elita va 
ommaviy urug’chilikka katta ehtibor berish shart. 
Kartoshka urug’lik tuganaklari surunkasiga bir necha (3-4) yildan ziyod ekilsa, 
issiq harorat (25° dan yuqori) tufayli so’ruvchi hasharotlar (bitlar, tripslar, tsikada 
kabilar) zararlab, turli viruslar bilan kasallanadi. Natijada hosildorligi hosil sifati, to-
varlik ko’rinishi buzilib, ekologik va virusli aynish ro’y beradi. Buning oqibatida 
hosildorlik 20-70 % gacha kamayadi. Bahzi tuplar esa umuman hosil tugmay ham 
qo’yadi. SHuning uchun jahon dehqonchiligida urug’lik kartoshka turli xil viruslardan 
sog’lomlashtiriladi va shu asosida viruslardan holi urug’chilik tashkil etiladi. 
Viruslardan holi, sog’lom kartoshka etishtirish faqat maxsus biotexnologik 
laboratoriya va teplitsalarda (issiqxonalarda) amalga oshirilib, maxsus tanlangan 
izolyatsiyalangan dalalarda alohida ko’paytiriladi va elita tuganaklari olinadi. 
Maxsus laboratoriya Samarqand qishloq xo’jalik instituti va O’zbekiston 
sabzavot-poliz ekinlari va kartoshkachilik ilmiy-tadqiqot institutlari qoshida tashkil 
etilgan bo’lib, sog’lom probirka o’simliklari yoki mikro-tuganaklar yetishtirib berish 
imkoniyatiga ega.
Ertagi kartoshka etishtirish texnologiyasi.
Nav tanlash.
Ertagi kartoshkadan yuqori va sifatli hosil olish eng avvalo o’suv 
davri 70—90 kun bo’lgan tezpishar va o’rtatezpishar navlar; Belorusskiy ranniy, 
Zarafshon, Nevskiy, Detskoselg’skiy, Pirmunes, Ogonyok, Gollandiyadan keltirilgan 
Sante, Romano, Marfona, Kondor, Binella, Kosmos, Germaniyadan keltirilgan 
Likariya, Karatop, Latona kabilar ekilgandagina olinadi. O’rtapishar, yahni o’suv 
davri 90 kun va undan ziyod o’rtapishar navlar ertagi kartoshka etishtirishga 

---

132 
yaramaydi. CHunki, ularda hosil tugish yozning jazirama issiq kunlariga to’g’ri kelib 
qoladi.