|
5-jadval
. Ochiq yer uchun ko‘chatlarni yetishtirish
(G.I.Tarakanov, N.V.Borisov ma’lumotlari bo‘yicha, 2003)
Ekinlar
Urug‘larni
ekish me’yorlari, g/m
2
O
zi
ql
anis
h
m
a
ydon
i,
sm
K
o‘
cha
tl
arni
ur
ug‘
eqi
lgandan
b
oshl
ab
ye
ti
sh
ti
ri
sh
davo
m
iyl
igi
,
kun
F
oydal
i m
aydond
an
chi
qad
igan
yar
oq
li
ko‘
chat
dona/
m
2
1 ga och
iq y
er
ga
ko‘
cha
t y
et
isht
ir
ish u
chun
H
im
oy
al
ang
an ye
rga
tal
a
b
,
m
2
p
ik
irovkal
i
p
ik
irovkas
iz
Karam:
gul
12-15
3-5
6
6, 7
7
45-60
200-250
200-280
oqboshli:
ertagi
12-15
3-5
6
6, 7
7
45-60
200-250
200-280
62
o‘rtagi
-
1,5-2
5
5, 6
6
35-45
250-320
130-180
kechki
12-15
4-5
6
6
40-45
250-280
120-170
Pomidor
8-10
1-1,5
8
8
50-60
100-125
330-400
Qalmpir
10-12
4-5
5
5, 6
6
55-60
170-320
300-400
Baqlajon
8-10
3-4
5
5, 6
6
50-55
170-320
300-400
Bodring
-
4-5
5
5, 6
6
15-20
200-300
250-350
Ochiq yerga ko‘chatlarni yetishtirish texnologiyasi nafaqat sog‘lom, balki
chiniqqan va ochiq yer sharoitiga tayyor bo‘lgan (moslashaoladigan) o‘simliklarni
ta’minlab berishi kerak.
Ko‘chat davrida issiqqa talabachanligi bo‘yicha sabzavot ekinlari uch guruhga
bo‘linadilar: sovuqqa chidamli – kunduzgi eng maqbul harorat quyoshli kunda – 14-
18°S, kechasi – 6-10°S (barcha karam turlari); issiqqa o‘rtacha (mo‘tadil) talabchan
(bosh piyoz, poreyo piyozi, salat, seldir) – eng maksimal harorat quyoshli kunda – 16-
18°S ga yaqin, bulutli kunda – 14-16°S, kechasi 12-14°S; issiqni talab qiluvchilar
(pomidor, qalampir, baqlajon, bodring, poliz) – eng qulay harorat pomidor uchun
kunduzgi quyoshli havoda – 20-24°S, bulutlida – 16-18°S, kechasi – 10-12°S,
qalampir va baqlajon uchun – kunduzgi quyoshli havoda – 22-28°S, bulutli havoda –
18-20°S, kechasi – 20-22°S, poliz ekinlari uchun esa – 2-3°S dan baland.
Ko‘chatlarni yetishtirish uchun keltirilgan harorat tartiboti doimiy emas.
Ko‘chatlarni o‘stirish jarayonida u o‘zgarishi mumkin. Masalan, urug‘ eqilgandan
so‘ng nihollarni tez va qiyg‘os unib chiqishi uchun birinchi, ikkinchi guruh
o‘simliklari va pomidor uchun haroratni – 20-25°S artofida, qalampir, baqlajon va
qovoqdoshlar oilasiga kiruvchilar uchun – 25-30°S atrofida saqlab turiladi. Nihollar
paydo bo‘lgach, ular cho‘zilib ketmasligi uchun haroratni karam uchun 6-10°S ga
pasaytiriladi, ituzumguldoshlar uchun 12-15°S, qovoqdoshlar uchun – 15-17°S
darajada 4-7 kun saqlanadi. Harorat, shuningdek ko‘chat eqilishidan 10-15 kun oldin
ularni chiniqtirish maqsadida ham pasaytiriladi: sovuqqa chidamlilarni 6-8°S gacha,
issiq talablarni 12-14°S gacha, poliz ekinlarini 15-18°S gacha. Ekishdan bir necha kun
oldin qoplama avval kunduzi, so‘ngra kechasiga ham to‘liq ochib tashlanadi.
Ko‘chatlarni urug‘dan o‘ndirib olish uchun zarur bo‘lgan rom, go‘ng, chirindi
tuproq aralashmasini xisoblash 6-jadval bo‘yicha bajariladi.
63
8-rasm.
Ko‘chat yetishtirish uchun oziqali kubik, tuvakcha va bloklar:
1 – torf chirindili kubiklar; 2 – torfli ichi bo‘sh tuvakchalar;3 – torfli bloklar
Chet ellarda bunday tuvaklar maxsus turdagi qog‘oz va plastmassalardan
tayyorlanib, ko‘chat daladagi doimiy joyga ko‘chirib eqilgandan so‘ng oson parcha-
lanib ketadi. Ko‘chatni «Paperpot» (Finlyandiya) qog‘oz tuvaklarda ishlab chiqara-
digan avtomat liniya alohida qiziqish uyg‘otadi.
Qog‘ozli tuvakchalar yoki «Paperpot» uyachalari takomillashtirligan su’niy
toladan (VS navili) maxsus qog‘ozidan tayyorlanib, 6-10 hafta mobaynida ko‘chat
yetishtirishga mo‘ljallangan. Uyachalar nam ushlaydigan yelim bilan olti burchak
shaklida biriktirilgan. Ular bir-biriga nam ushlaydigan kley bilan yelimlanadi, bu
ularni alohida tuvakchalarga o‘tkaish imkonini yaratadi.
Oziqali aralashma to‘ldirish (torf bilan), urug‘ sepish, ko‘chat o‘stirish hamda
tashish davrida uyacha bloklari uzunligi 60 sm, eni 40 sm va balandligi 5, 7,5, 10 va
15 sm li propilendan tayyorlangan podonlarda joylashtirilgan bo‘ladi. Poddonlarni
burchaklarini ochilishi uyachalarni joylashtirish, tashish va saqlashni osonlashtiradi .
6- jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
