Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali meva-sabzavotchilik, uzumchilik

Tayanch iboralar: 
piyoz, bo’yni, va ildizi, O’rta Osiyo va Yevropa kenja 
turlari, urug’lik ildizmevalarni etishtirish.

---

186 
S vitamin bo’ladi. Sarimsoq tarkibidagi o’suvchan efir moylari o’ziga xos maza 
va hid berib, uning miqdori oddiy piyoznikidan 10 marta ziyoddir.
Piyoz va sarimsoq qadimdan (6000 yildan beri) oziq -ovqatda ishlatiladi. 
Ular yangiligicha istehmol qilinadi, turli taomlarga ziravor, konserva sanoati, 
kolbasa tayyorlash uchun keng ko’lamda foydalaniladi. Bularning fitontsidlik 
xususiyati yuqori bo’lganligi va organizmda yig’ilib qolgan ohakni eritish 
qobiliyatiga ega bo’lganligi uchun ulardan tayyorlangan preparat meditsinada 
oshqozon-ichak kasalliklari, nafas olish organlari, nerv va yurak – qon tomirlar 
sistemasini davolashda ishlatiladi. 
Umuman, 
piyoz 
va 
sarimsoqning 
davolash 
ahamiyati 
xalqimiz 
meditsinasida qadimdan mahlum va mashhur. Piyoz qob ig’i chiqindilaridan 
olingan shira buyoq sifatida qo’llaniladigan preparatlar meditsinada oshqozon-
ichak kasalliklari, nafas olish organlari, nerv va yurak-qon tomirlar sistemasini 
davolashda ishlatiladi.
 
Umuman, 
piyoz 
va 
sarimsoqning 
davolash 
axamiyati 
xalqimiz 
meditsinasida qadimdan mag’lum, mashhur. Piyoz qobig’i chiqindilaridan 
olingan shira bo’yoq sifatida qo’llaniladi. 
Kelib chiqishi va tarqalishi.
Ko’pchilik olimlar oddiy piyoz va 
sarimsoqning
 
vatani O’rta Osiyo va Afg’onistonning tog’li hududlari deb 
hisoblaydilar. CHunki, bu yerlarda piyozning mahalliy xalqlar tomonidan 
isteg’mol qilinadigan juda ko’p yovvoyi shakllari
 
mavjud. Batun-piyoz va ko’p 
yarusli piyozlar SHarqiy Sibirning janubiy qismlaridan va uning Xitoy hamda 
Mongoliyaga yaqin joylaridan kelib chiqqan. Porey-piyozning vatani O’rta yer 
dengizi sohillaridir. SHnitt va shalot piyozlari Janubiy Osiyodan kelib 
chiqqan. 
Piyozbosh ekinlardan oddiy piyoz eng ko’p ekiladi va qimmatbaho 
daromadli sabzavot ekinlardan biridir. Ikkinchi o’rinda sarimsoq turadi. Kichik 
maydonlarda porey piyoz ham qisman yetishtiriladi. Iqlimi sovuq shimoliy 
rayonlarda sovuqqa chidamli batun-piyoz va ko’p yillik piyozlar barra piyoz 
uchun ekiladi. 
Bosh piyoz va sarimsoq ishlab chiqarish hozirgi vaqtda dunyoda 4,3 mln. 
gektar maydonda 71,6 mln. tonnani tashkil qilmoqda. Yalpi hosilning 70 % dan 
ziyodi Xitoy, Hindiston, AQSH, Turkiya, Pokiston kabi davlatlarda 
yetishtiriladi. 
O’zbekistonda sabzavot ekinlar umumiy maydonining 18-20 % ini oddiy 
piyoz va sarimsoq egallaydi.