Toshkent davlat agrar universiteti sayyora xolmirzayeva

Buxgalteriya hisobining usullari haqida tushuncha
Buxgalteriya hisobi o‘zining predmeti xususiyatlariga mos o‘rganish usullaridan foydalaniladiki, bular ma’lum kuzatish natijalarini pul ko‘rsatkichida ifodalash, qayd qilish hamda uni zarur yozuvlar yordamida tartibga solish, uning natijalarini aniqlashdan iboratdir. Har bir fanda bo‘lgani kabi, buxgalteriya hisobi fanida ham uning perdmetini o‘rganish usullari mavjud. Bu usullarga quyidagilar kiradi:
Hujjatlashtirish. Bu korxona xo‘jalik faoliyatini kuzatib borish, hisobga olinadigan xo‘jalik operatsiyalarini nazorat qilish va aks ettirishning asosiy usulidir. Hujjatlashtirish buxgalteriya hisobida muhim ahamiyatga ega bo‘lib, har qanday sodir bo‘lgan xo‘jalik muomalasining hujjatlarda o‘z vaqtida hamda to‘g‘ri aks ettirilishini taqozo etadi. Hujjatsiz buxgalteriya hisobida yozuvlar amalga oshirilmaydi. Hujjat yuridik asosga ega bo‘lib, ular korxona faoliyatiga baho berishda buxgalteriya hisobi ma`lumotlarining ishonchliligini ta`minlaydi.
Inventarizatsiya. Bu buxgalteriya hisobi ma’lumotlar bilan haqiqat o‘rtasidagi tafovutni bartaraf qilish maqsadida korxona mablag‘lari natura holatini, ushbu korxonaning boshqa korxonalar bilan hisob-kitob ishlarini tekshirish usulidir. Inventarizatsiya yordamida haqiqatdagi mavjud moddiy qiymatliklar, tugallanmagan ishlab chiqarish, debitor va kreditorlar buxgalteriya hisobidagi ma’lumotlar bilan taqqoslanadi. Aniqlangan tafovut, ya’ni mablag‘larning ortiqcha yoki kam chiqishi tegishli dalolatnomalarda rasmiylashtiriladi va hisobda aks ettiriladi.
Baholash. Baholash xo‘jalik mablag‘lari, ularning tashkil topish manbalari va xo‘jalik jarayonini pul o‘lchovida ifodalash usulida namoyon bo‘ladi. Bu usul buxgalteriya hisobida natura o‘lchovidagi mulklarni qiymat o‘lchoviga keltirish va bir xil o‘lchovda aks ettirish hamda umumlashtirish uchun foydalaniladi. Ushbu usul yo‘rdamida mulklar umumlashtirilib, umumiy balans chiqarish imkoni mavjud bo‘ladi
Kalkulyatsiya. Bu korxona faoliyatini boshqarish jarayonida sarflangan xarajatlarni va ishlab chiqarigan mahsulot, ish yoki xizmat birligining tannarxini aniqlash usulidir.