Toshkent davlat agrar universiteti sayyora xolmirzayeva

Moliyaviy resurlar, ularning shakllanish manbalari va turlari
Takror ishlab chiqarish jarayonlarini moliyaviy ta’minlashda moliyaviy resurslar muhim o‘rin egallaydi.
Moliyaviy resurslar – YAIM va milliy doaromadni taqsimlash va qayta taqsimlash natijasida xo‘jalik yurituvchi subyektlar va davlatning qo‘lidagi u yoki bu vaqtda bo‘lgan pul daromadlari va jamg‘armalari yig‘indisidir.
Mamlakatdagi moliyaviy resurslar qator ichki va tashqi manbalar evaziga shakllanadi:

1. 
   Yalpi ichki mahsulot, uning tarkibiga kiruvchi milliy daromad, milliy daromadning sof daromad qismi.
   
2. 
   Tashqi iqtisodiy aloqalardan tushumlar.
   
3. 
   Mamlakat milliy boyligining bir qismi:
   

• 
  budjet mablag‘larining joriy xarajatlarni qoplashga yo‘naltirilgan yildan-yildan o‘tuvchi qoldiqlari.
  
• 
  sug‘urta tashkilotlarining rezerv fondlari;
  
• 
  mamlakat oltin zaxiralarining bir qismini sotishdan tushgan tushum;
  
• 
  davlat mulkini sotishdan tushgan tushum;
  
• 
  ortiqcha mulklarni sotishdan tushgan tushum va boshqalar.
  

4. 
   Qarzga olingan va jalb qilingan mablag‘lar:
   

• 
  davlat krediti va tijorat banklari kreditlari;
  
• 
  kreditorlik qarzlari;
  
• 
  aksiya va obligatsiyalar chiqarish yo‘li bilan jalb qilingan mablag‘lar.
  

Moliyaviy munosabatlarning turli-tumanligi moliyaviy resurslarning ham turli tumanligini keltirib chiqaradi. Moliyaviy resurslarning asosiy elementlari quyidagilardir:

• 
  foyda;
  
• 
  sof daromad;
  
• 
  turli umumdavlat va mahalliy soliqlar (qo‘shilgan qiymat solig‘i, aksiz solig‘i, foyda solig‘i, mulkiy soliqlar);
  
• 
  sug‘urta tashkilotlarining mablag‘lari;
  
• 
  amortizatsiya ajratmalari;
  
• 
  tashqi iqtisodiy aloqalardan tushum;
  
• 
  xorijiy davlatlar hukumatlari va xalqaro moliya-kredit tashkilotlarining moliyaviy mablag‘lari;
  
• 
  moliya bozori orqali jalb qilingan mablag‘lar;
  
• 
  aholidan tushumlar.
  

Moliyaviy resurslarning o‘sishiga bir qator omillar ta`sir ko‘rsatadi. Mamlakatdagi moliyaviy resurslarning asosiy manbai milliy daromad ekan, demak, milliy daromadning o‘sishiga ta’sir etuvchi barcha omillar moliyaviy resurslarning ham o‘sishiga ta’sir ko‘rsatadi.
“Soliq va soliqqa tortish”