Toshkent davlat agrar universiteti nukus filiali

1. Loyihaning sof hozirgi qiymati usuli (NPV)
investitsion loyihani amalga oshishi natijasida
korxonani bozor qiymati o‘sishi mumkin bo‘lgan sof joriy qiymatni aniqlashga asoslangan.
Sof joriy qiymat – bu investitsion loyihani amalga oshirganda vujudga kelgan va joriy qiymatlarga
diskontlangan pul tushumlari summasi bilan ushbu loyihani amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan barcha
xarajatlarning diskontlangan joriy qiymati summasi orasidagi farq.
Sof joriy qimmatliligi
quyidagicha aniqlanadi:
t
t
t
r
C
B
r
C
B
r
C
B
NPV
)
1
(
)
1
(
1
2
2
2
1
1
Loyihalar to‘g‘risida yechim qabul qiladigan shaxslar afzallikni NPV ijobiy qiymatga ega bo‘lgan
loyihalarga berishi kerak. NPV ning salbiy natijasi daromad normasi zaruriydan kam bo‘lganligi, pul
mablag‘larni samarasiz ishlatilganligi haqida guvoxlik beradi.
Yuqoridan keltirilgan iboradan ko‘rinib turibdiki, sof joriy qiymatlikning absolyut miqdori NPV
o‘lchamlarning ikki turiga bog‘liq. Birinchi - investitsion jarayonni ob'ektiv jihatdan tavsiflaydi, u ishlab
chiqarish jarayoni bilan belgilanadi. Ikkinchi turiga foiz stavkasining miqdori sifatida kiritish mumkin.
Qo‘yilmalar jarayon boshida amalga oshirilganda, samara berishi - loyihaning butun faoliyati davomida
bo‘lganda NPV ning r stavkasi bilan bog‘lanishini taxlil qilamiz. Foiz stavkasi ma'lum r* miqdorga yetsa,
investitsiyaning samaradorligi nolga teng bo‘ladi. Xar qanday r* dan kam bo‘lgan foiz stavkasi NPV ning
ijobiy jihatiga mos keladi (13.1-rasm).
Foiz stavkasi yuqori darajada bo‘lganda uzoqlashgan to‘lovlar NPV ga kam ta'sir ko‘rsatadi. Shuning
uchun ham qoplash davri muddatlari xar xil bo‘lgan loyihalar yakuniy iqtisodiy samara bo‘yicha amaliy
jihatdan bir xil qiymatga ega bo‘lishi mumkin. hamma gap shundaki, yuqori sof joriy qiymatga ega bo‘lgan
loyihalar samarasiz ham bo‘lishi mumkin va natijada unchalik katta bo‘lmagan foydalilik indeksiga ega
bo‘ladi. Shu narsa aniqki, daromadlar kirimi, boshqa sharoitlarni hisobga olgan holda ancha uzoq muddatga
ega bo‘lgan loyiha boshqalarga nisbatan qulayroq bo‘ladi.
NPV