Toshkent davlat agrar universiteti botanikadan laboratoriya

SKL
Е
R
Е
N
Х
IMA 
Umumiy tushunicha
. Sklerenxima - qalin po‘stli o‘lik prozenxima hujay-
ralaridan iborat mexanik to‘qimadir. Sklerenxima hujayralari prozenximali bo‘lib, 
tolasimon tuzilishda bir necha santimetrga etib ingichka bo‘ladi. Hujayra po‘sti 
yog‘ochlashgan. Hosil bo‘lishiga ko‘ra birlamchi va ikkilamchi sklerenximaga 
ajratiladi. 
Birlamchi sklerenxima prokambiy va peretsikldan, ikkilamchi sklerenxima 
kambiydan hosil bo‘ladi. Poyaning po‘stloq qismida joylashgan sklerenxima lub 
tolalari deyiladi. Bu tolalar ko‘pincha peretsikldan hosil bo‘lib, ularning hujayra 
po‘sti ancha vaqtgacha tsellyulozaligicha qoladi, ba'zida yog‘ochlanishi mumkin. 
Kambiydan hosil bo‘lgan yog‘ochlik (ksilema) qismida joylashgan sklerenxima 
yog‘ochlik sklerenximasi yoki libriform deyiladi. Bu sklerenxima hujayralari lub 
tolalariga qaraganda kaltaroq va hujayra po‘sti esa doimo yog‘ochlangan bo‘ladi. 
Zig‘irning ingichka poyasi po‘stlog‘ida bo‘ladigan sklerenximani lub tolalari deb 
ataladi. 
Makkajo‘xori poyasining sklerenxima to‘qimasini o‘rganish. 
ISh TARTIBI.
 Makkajo‘xori poyasining bo‘g‘im oralig‘idan sirtiga yaqin 
joydan olib, yupqa kesiklar tayyorlanadi. Mikroskopda ko‘rilsa, kesmaning sirt 
tomonida epiderma undan ichkariroqda dastlabki po‘stloq hujayralari hamda bir 
muncha zich joylashgan sklerenxima tolalarini ko‘rish mumkin. Bu tolalar ko‘p 
qirrali yoki dumaloq shaklli qalin po‘stli yog‘ochlangan hujayradan iborat. Mexan-
ik to‘qima xalqasining tagida ko‘p hujayrali yupqa po‘stli parenxima joylashadi. 
Parenxima hujayralari orasida mayda periferik (chetki) o‘tkazuvchi bog‘lamlar 
joylashgan. U sklerenxima bilan o‘ralgan bo‘ladi. Sklerenxima hujayra po‘sti xlor-
tsink ta'siridan ko‘ng‘ir sariq tusga, safranin ta'sirida esa qizil tusga kiradi. 
Sklerenxima to‘qimasini mikroskopda ko‘rib, rasmi chizib olinadi.