Toshkent davlat agrar universiteti andijon filiali «agrologistika va biznes»

Ilmiy tarzdagi nutqda maqsadni tahminlash

Monologik tarzda gapirish sifati

MA’RUZA BILAN SO‘ZGA CHIQISH

Ilmiy axborot bilan so‘zga chiqish jarayonining tuzilishi





Ma’ruza qilishda ma’lumotni taqdim etish usulini tanlash bo‘yicha tavsiyalar.

1. 
   Ma’ruzani nimadan boshlamoq zarur?
   

E’tiborni quyidagi usullar bilan egallash mumkin:
Esdan chiqarmang, ma’ruza boshlanishidan so‘ng mavzuni asoslash zarur bo‘ladi va uning dolzarbligi, shuningdek ilmiy holati – tezis aytib o‘tiladi.
2. Qayd tarzda so‘zga chiqishni tugatish lozim?
CHiqish oxirida uning maqsadiga ko‘ra, quyidagilar mumkin:


3. Rezyume qilish – bu xulosa qilish. Qisqacha xulosa qilinadigan jumla – bu so‘zlovchi nutqining «aylantirilgan» shakli, uning asosiy g‘oyasi.


Rezyume matnidagi ibora va so‘z birikmalari namunalari

- SHunday qilib, …

- Tasdiqlash mumkinki …
- Asosiy g‘oya binobarin, quyidagicha bo‘ladi ...
- Aytib o‘tilganlarni jamlaymiz

So‘zga chiqishda oddiy xatoliklar

1) asosiy fikrni qabul qilishga xalaqit beradigan xorij atamalari va tushunchalarini suiste’mol qilish;
2) parazit so‘zlar: «mana», «demak» va shu kabilar uchrashi;
3) ovozning haddan tashqari yuqori bo‘lishi: bu kabi nutqni tinglovchilar 8-10 daqiqadan so‘ng qabul qila ololmaydilar;
4) 14-15 so‘zdan oshiq bo‘ladigan so‘z birikmalarini tuzish: bu kabi jumlalar qabul qilinmaydi, grammatik tuzilma murakkabligi tufayli mohiyat tushunarsiz bo‘ladi;
5) bir maromdagi intonatsiya, ma’ruzaning e’tiborli joylarida urg‘u bermaslik va shu kabilar.
Guruhda o‘qituvchi tomonidan belgilangan mavzu bo‘yicha 2-3 ta ma’ruzalar bilan so‘zga chiqishlarni o‘tkazing.
Maruzalar davomida quyida joylashtirilgan jadval bo‘yicha har bir so‘zga chiquvchini baholang.
Har bir ma’ruzadan so‘ng jadvalning har bir punkti bo‘yicha muhokama o‘tkazing.
Ma’ruzachilarga umumiy baho bering. Ular uchun koniqarsiz baholangan jadval punktlari bo‘yicha tavsiyalarni tayyorlang.