Toshkent davlat agrar umversiteti qalandarov muxitdin maxmudovich

11.5-rasm. Maysazor fonidagi virgin archasining ko‘rinishi.
Zararkunandalar bilan kam zararlanadi. Urug‘lari, qalam- 
chalari payvandlash usuli bilan ko‘paytiriladi. Ildiz tuprog‘i 
bilan ko‘chirib ekilsa, yaxshi natija beradi. Yog‘ochi qimmat- 
baho, yumshoq, mustahkam, juda xushbo‘y. Uning yog‘ochidan 
qalam tayyorlanadi. Shuning uchun ham uni ba’zan “Qalam 
daraxti” deb ham atashadi. Virgin archasi yaxshi sharoitda yuz 
yil va undan ham ko‘proq yashaydi. Tabiiy holda Shimoliy 
Amerikaning sharqiy qismida o‘sadi. Shahar sharoitida qurg‘oq- 
chilikka va har xil gazlarga chidamli. Manzarali bog‘dorchilikda 
yashil hududlar barpo etishda keng foydalaniladi.
Sabina archasi (Iunipyerus Sabina L)
Ushbu turdagi doim yashil archa tabiiy holda G‘arbiy 
Ycvropada, Qrim, Kavkaz, Janubiy Ural, Sibir va Markaziy 
Osiyoda o‘sadi. Yorug‘sevar, ammo yengil soyada ham o‘sishi
131

---

mumkin. Qurg‘oqchilikka, tutun va har xil gazlarga chidamli 
tur. Tuproqqa unchalik talabchan emas. Toshloq, ohakli 
tuproqlarda, daryolar atrofida va ko‘chuvchi qumlarda ham 
bemalol o‘sa oladi.
11.6-rasm. Sabina archasining umumiy ko‘rinisbi.
0 ‘zi o‘sib rivojlanayotgan joylarda novdasining ildiz otishi 
bilan tarqaladi. Ko‘chirib ekilgandan so‘ng tuproqning yuqori 
qismida joylashgan qalin mayda ildizlari rivojlanadi.
Urugiari va tanasining qalamchalari bilan yopiq gruntda 
ko'paytiriladi. Manzarali, noyob, nina bargli buta. Ko‘kalamzor- 
lashtirishda qiyalik joylarda va terassali maydonlarda keng 
foydalaniladi.
Doim yashil sarv (Cupressus sempyervirens L)
Balandligi vatanida 25-30 m, igna bargli barglari cho‘ziq 
rombsimon. Xoch shaklida joylashgan, novdalari zich qisilgan. 
Urug‘lari qizg‘ish-qo‘ng‘ir; daraxt yoshligida tez o‘sadi, 3 
yoshida uning bo‘yi l-2m, 50-60 yoshidan boshlab o‘sishi 
kamayadi. Tabiiy holda Kichik Osiyoning tog‘larida, Shimoliy 
Eronda, Kipr, Krit orollari atrofida tarqalgan. Soyaga chidamli 
tur. Qurg‘oqchilikka va issiqqa chidamli, doim yashil daraxt.
132

---

Tuproqqa kam talabchan, toshloq va ohakli tuproqlar bilan keli- 
sha olmaydi. Kuchli sho‘rlangan tuproqlarda o‘sa olmaydi.