Toshkent axborot axborot lashtirish texnologiyalari

Havo muhitl Havo kompyuter qurilmalari va simsiz infratuzilmaga orasida axborot oqimini uzatish kanali hisoblanadi. Simsiz tarmoqlar orqali aloqani nutq orqali muloqotga o'xshatish mumkin. Agar suhbat-doshlar orasidagi masofa oshaversa, ular bir-birlarini yomon eshita boshlaydilar.

Simsiz tarmoqlaming axborot signallari ham havo orqali tarqaladi. ammo o'zining xususiyati evaziganutq signalariga qaraganda anchagina katta masofaga tarqalishi mumkin. Bu signallar odamga eshitilmaydi, shu sababli, ularni so‘zlashga xalaqit berishidan qo'rqmay, yanada yu­ qori sathlargacha kuchaytirish mumkin. Ammo aloqa sifati to‘siqlarning mavjudligiga bog'liq. To'siqlar signallar tarqalishiga xalaqit qiladi yoki ularni susaytiradi, natijada, signallar sathi pasayadi, ularning tarqalish uzoqligi kamayadi.

Yomg'ir, qor, tuman, tutun (smog) simsiz tarmoqlarda axborot sig-nallarini tarqalishiga ta’sir etuvchi obi-havo sharoitlari hisoblanadi. Ma­ salan, kuchli jala aloqa uzunligini ikki martaga kamaytirishi mumkin. Binolar va daraxtlar kabi boshqa to‘siqlar tarqalish sharoitlariga va sim­ siz tarmoq xarakteristikalariga ta’sir etishi mumkin. Simsiz regional va global tarmoqlami joylashtirishni rejalashtirishda bu muammolaming muhimligi ortadi.

Simsiz tarmoq mfratuzilmasL Simsiz tarmoq infratuzilmasi foy­ dalanuvchilar va oxirgi tizimlaming o'zaro simsiz aloqalarini ta’minlaydi. Uni bazaviy stansiyalar, foydalanish kontrollerlari, ulanish o‘matilishini ta’minlovchi ilovalaming dasturiy ta’minoti va taqsim-lovchi tizim tashkil etishi mumkin.
Bazaviy stansiya infratuzilmaning tarqalgan komponenti hisobla­ nadi. U havo muhiti orqali tarqaluvchi simsiz tarmoq axborot signal-larining simli tarmoqqa uzatilishini ta’minlaydi. Bazaviy stansiyani ba’zida taqsimlovchi tizim deb ham yuritishadi. Demak, bazaviy stansiya Web-sahifalami ko‘zdan kechirish servislari, elektron pochta va ma’lumotlar bazasi kabi tarmoq xizmati yo'nalishidan foydalanishni ta’minlaydi. Bazaviy stansiyada ko'pincha simsiz tarmoq interfeysi platasi bo‘lib, bu plata foydalanuvchi kompyuteridagi simsiz tarmoq interfeysi platasining ishlash prinsipidan foydalanadi. Bazaviy stansiya «nuqta-nuqta» yoki «nuqta-bir necha nuqta» kabi ulanishlarni madad-lashi mumkin (11.3-rasm).

Nuqta-nuqta

■
Nuqta-bir necha nuqta
1|Шр

П . З -rasm . B a za v iy sta n siy a n in g «nu q ta -n u q ta » va «n u q ta - b ir n ech a n u q ta »

u la n ish la rin i m adadlashi.

«Nuqta-nuqta» tizimi signallar oqimini bir bazaviy stansiyadan ik-kinchisiga yoki bir kompyuterdan ikkinchisiga uzatish imkoniyatiga ega. «Nuqta-bir necha nuqta» konfiguratsiyasi holida bazaviy stansiya bitta-dan ortiq kompyuter qurilmasi yoki bir necha bazaviy stansiyalar bilan bogManislii mumkin. Bunday xil bogManishni, masalan, simsiz lokal tarmoq tarkibidagi foydalanish nuqtasi ta'minlaydi. Foydalanish nuqtasi bitta qurilma bo‘lib, ko'pgina kompyuter qurilmalari bir-birlari bilan hamda simsiz tarmoq infratuzilmasidagi tizimlar bilan bogManish maqsadida u bilan ulanishni o‘matadi.
Foydalanish kontrolleri. Foydalanish kontrolleri, odatda, tar­ moqning o‘tkazuvchi qismida, foydalanish nuqtasi va tarmoqning hi-moyalanish qismi orasida joylashgan apparat uzeli hisoblanadi. Foy­ dalanish kontrollerlari ochiq simsiz tarmoq va muhim resurslar orasida trafikni tartibga solish maqsadida foydalanish nuqtalarini markazlashtirilgan nazoratini ta’minlaydi. Ba’zi hollarda foydalanishni boshqarish vazifasini foydalanish nuqtasi bajaradi.
Foydalanish kontrollerlari keng qoMlaniladi. Umumfoydalanuvchi simsiz lokal tarmoqda, foydalanish kontrolleri foydalanuvchilarni auten-tifikatsiyalash va avtorizatsiyalash bilan Internetdan foydalanishni tartibga soladi.


Ulanish o 'rnatilishini ta ’minlovchi ilovalarnirig dasturiy ta ’minoti. Internet dan va elektron pochtadan simsiz tarmoq orqali, odatda, oson foydalaniladi. Buning uchun mijoz qurilmasida brauzer va elektron pochta dasturi o‘rnatilishi lozim. Foydalanuvchilar vaqti-vaqti bilan simsiz ulanishdan mahrum boMishlari mumkin, ammo nisbatan murak-kab boMmagan ilovalami bajarishda ishlatiluvchi protokollar yetarlicha barqaror hisoblanadi.

Ammo bunday oddiy ilovalar bilan bir qatorda maxsus. yanada mu-rakkab ilovalar ishlashini ta’minlovchi dasturiy ta’minot zarur. Quyida ulanishni ta’minlovchi ilovalarning asosiylari keltirilgan.

Terminal emulyatori (therminal emulation). Terminal emulyatorin-ing dasturiy ta’minoti kompyuter qurilmasida bajarilib, uni foydalanu-vchini nisbatan sodda interfeys bilan ta’minlashga imkon beruvchi ter­ minal kabi ishlashga majbur etadi. Bu sodda interfeys foydalanuvchiga boshqa kompyuterda bajariluvchi ilovalar bilan o‘zaro aloqa qilishga imkon beradi.


M a’ umotlar bazasi bilan to'g'ridan-to'g'ri ulanish (direct data­ base connectivity). Ma’lumotlar bazasi bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulanishda (ba’zida mijoz-server texnologiyasi deb ataladi) ilova foydalanuvchi
kompyuterida bajariladi. Bunday konfiguratsiyada oxirgi foydalanuvchi qurilmasidagi dasturiy ta’minot ilovaga yuklangan barcha vazifalarni bajaradi va odatda, markaziy serverda joylashgan ma’lumotlar bazasi bilan o‘zaro aloqada boMadi.


Oraliq dasturiy ta ’minot (Wireless middleware). Oraliq dasturiy ta’minot foydalanuvchining kompyuter qurilmasi va ilova dasturiy ta’minoti yoki serverdagi maMumotlar bazasi orasida oraliq ulanishni amalga oshiradi (11.4-rasm).

Kompyuter	Shlyuz			Xost/server
qurilmasi
Ilova	Shlyuz xizmatlari			Ilovalar va
Oraliq dasturiy	Oraliq serverining dasturiy			maMumotlar
ta'minotining	ta’minoti			bazasi
mijozi
Simsiz tarmoq	Simsiz tarmoq	Local/global		Local/global
	protokollari	tarmoq proto­		tarmoq proto­
protokollari		kollari		kollari