Тошкент автомобил йўлларини лойиҳалаш, Қуриш ва эксплуатация си институти йўЛ Қурилиш машиналари ва жихозларини

h - ёткизилган қатлам калинлиги, м;
V_и- етказгичнинг иш тезлги, м/с.
γ - асфалтбетон қоришмасининг хажмий оғирлиги т/м³
k_в- ётқазгичнинг вақтдан фойдаланиш коэффициенти, с.

Асфальт ётқизгичнинг пневматик ёки занжирли юриш қисмига эга бўлган янги моделларидан ишлатиш мақсадга моуфиқ. Бу моделларда қопламнинг равонлиги ва кундаланг кесимини аниқлашни таъминловчи, автоматик системалар мавжуд.

Ётқизилаётган қатламнинг ва паласини эни одатда асфалтётқизгичнинг қамраб олиш энига боғлиқ ҳолда белгиланади, лекин керак бўлган холларда у керакли размергача машинанинг ишчи органини кенгайтириш йўли билан оширилиш мумкин, ишчи органини ўстирилиши ҳисобига 3,05 дан 8,0 гача; қатлам қалинлиги эса 3 дан 15-20 см гача етади.
Бугунги кунда яхши бошқарилувчига ва асфалтбетон қоришмасини нисбатан бир текис ёйиб зичлайдиган, зичловчи бруси билан заржирли юриш қисмига эга бўлган. BOMAG, Wirtgen SUPER 1603, ДС -126 ва ДС-179 асфалть етказгичлари кенг қўлланмоқда.
Бундай асфалт қазишларнинг асосий қисмлари бўлиб таъминловчилари бўлган бункер, қоришмани поласа эни бўйича тақсимловчи шнек, зичловчи брус ва теккисловчи плита хисобланади.

4.Расм. Асфальтбетон қоришмасини ёйиш ва зичлаш жараёни.

Асфалть етказиш ишлари бир ёки бир неча асфалтьетказгичлар ёрдамида, 30 м дан 200 м узунлигигача бўлган (ҳаво ҳароратига боғлиқ ҳолда) поласаларда олиб борилади. Бунда поласаларининг бир бирига ёпишиши таъминланади. Икки ёки ундан ортиқ асфалть ётқизгичлар ёнма ён поласаларда ишлаётганда улар бир-биридан 10-30 м олдинги ёки орқада бўлиши керак.

Ҳозирги вақтда қабул қилиш бункерининг ҳажми 10 тн. Иш унумдорлиги 200 т/с бўлган пневматик * автоматлаштирилган асфалтьбетон етқазгичлар ишлаб чиқарилмоқда. Асфалть етқазгич очилувчи ён деворларга эга бўлгани учун бор материалнинг ҳаммаси таъминотга йўл ишчиларининг ёрдамисиз узатилади. Бу деворлар гидроцилиндирлар ёрдамида очилиб ёпилади.
Аралашмани тақсимлаш эни 3,03; 3,53; 3,78 м ва 8,0 метргача бўлиши мумкин. Етқизилаётган қатлам қалинлиги эса 3-15 см атрофида бўлади.

5.Расм. Йўл қопламасни зичлаш жараёни.

Бугунги кунда вилоят ва махаллий аҳамиятдаги йўлларга асфалтьбетон қоришмасини етқизиш учун аввалги ДС-179 асфалть ётқизгичлари кенг қўлланилмоқда. Бу машинанинг иш унумдорлигини 30% га юқори юк кўтарувчанлика эга бўлса автомобил – самосвалларни ишлатишга имкон беради.
Қопламни зичлаш чекка қисмлардан бошлаб ўрта томонга олиб борилади ва хар кайси ўтишда аввали ўтишнинг изи 0,25-0,30 м ўлчамда ёпиб борилади. Зичлаш бошланганда катокнинг тезлиги 1,5-2 км/с, 5-6 та ўтишдан сўнг эса тезлик силлиқ валли катокларда 3-5 км/с гача.
Пневмағилдиракли катокларда эса 5-8 км/с гача оширилади. Титратиб зичловчи катокларда эса тезлик 2-3 км/с дан ошмаслиги лозим. Қоплама устида нотекисликлар бўлмаслиги учун зичлаш вақтида каток йўналишини кескин бурилишларсиз ўзгартириш, силкинишларга йўл кўмаклик ва ҳар сафар янги жойда тўҳтатиш керак.
Металл валли катоклар билан зичлаш 2 босқичда олиб борилади. Аввал оғирлиги 8 тоннагача бўлган HAMM HD 70 ДУ-63 катоги билан 2-4 марта ўтиш орқали бошланғич зичлаш, кейин эса оғирлиги 10-18 тоннагача бўлган-якуний DUNAPAC CC - 432 ДУ-48А ёки HAMM HD110 ДУ-9В катог билан 15-18 марта ўтиш орқали –якуний зичлаш бажарилади.
Асфалтьбетонн қопламасини қуришда оқим тезлигини 360м-сена бўлганда талаб қилинадиган машиналар сонини аниқлаш ҳисоби.

6.Расм. Йўл қопламасини зичлаш.

Талаб этиладиган MAN TGA 360 автосомосваллар сонининг хисоби маълум масофага бир марта бориб келиш учун кетадиган вақтини аниқлаймиз.

Бир сменадаги бориб келишлар сони қуйидаги формула аниқланади:

Автосамосвални сменадаги иш унумдорлиги қуйидаги ифода билан аниқланади.

1 сменадаги 1та автосамосвалнинг иш ҳажми қуйидагига тенг: