Toshkent arxitektura qurilish

Sizot suvlarning paydo bo„lishi. Yer osti sizot suvlarining inson hayot faoliyatida tutgan o‗rni benihoya ijobiy bo‗lishi bilan bir qatorda salbiy ta‘sirlari ham mavjudligiga tarixiy manbalar guvohlik beradi. Bu borada nom qoldirgan tarixiy allomalar qatorida Mark, Vituviy, Poliy (e.a. 1 asr) sizot suvlar atmosfera suvlarining yer bag‗riga shimilishi natijasida hosil bo‗lishi to‗g‗risida to‗g‗ri ma‘lumotlar berib, keyinchalik bu fikrlar ko‗pchilik olimlar tomonidan rivojlantirildi va to‗ldirildi. Hozirgi vaqtga kelib, bunday fikrlar infiltratsiya nazariyasiga asos soldi.
Ushbu nazariyaga asosan atmosfera suvlari yer qatlamiga singib kirishi natijasida yer osti suvlar manbaini yaratadi. Ular quyidagilardir:

• 
  atmosfera suvlarining yerga singib kirish (infiltratsiya) tezligi bir xil bo‗lmay, zaminning gidrogeologik sharoitiga, yog‗ingarchilikning miqdoriga, turiga va yer ustki qatlamlarining litologik tuzilishiga bog‗liq bo‗ladi. Atmosfera yog‗ingarchiliklari qancha ko‗p bo‗lsa, u gravitatsion suv shaklida tuproqda
  

to‗xtalib, nishablik bo‗yicha sekin oqa boshlaydi va chuqurlik sari intiladi.
Shu tariqa yer osti suv zahirasini to‗ldrib boradi.

• 
  tabiiy va sun‘iy havzalar, kanallar va daryo suvlari, bevosita sizib (filtratsiya), sizot suvlar miqdorini oshiradi (4.2 - rasm).
  

Sizot suvlar sathini pasaytirish va ularning paydo bo‗lish manbalari guruhlarga mansubligini aniqlash katta ahamiyat kasb etadi.
Yuqori sathli yer osti sizot suvlari – qor-yomg‗ir suvlarining yerga singishi jarayonida suv to‗sgich qatlamlarida sizot suvlarining tutilib qolishi hodisasidir. Uning sath barqarorligi, qor erishi va yomg‗ir yog‗ish jadalligiga bog‗liq bo‗ladi.
Yer osti sizot suvlarining paydo bo‗lishi esa joylarda obodonlashtirish va oqova suvlar oqishini to‗g‗ri tashkillashtirishga bog‗liq (4.3 - rasm) bo‗ladi.
Xalqob havzalar – atmosfera suvlari relefning quyi sathida yig‗ilib, yerga singishidan paydo bo‗ladi. Ushbu sharoitda zamin qatlamida suv to‗skich uchramaydi, ular zaminda kapillyar tortilishlar natijasida saqlanib qoladi. Vaqt o‗tishi bilan ma‘lum qismi bug‗lanib, qolgan qismi suvli qatlamlarga singib ketadi (4.4-rasm).