Toshkent arxitektura qurilish

4.2-rasm. Yer osti suvi shakllanishining ko„rinishi:
1 – aeratsiya oralig‘i; 2 – yuqori miqdorda suv shimilish oralig‘i; 3 – suv o‘tkazmaydigan qatlam; 4 – suvni to‘suvchi bo‘lak.

4.3-rasm. Grunt tarkibidagi suvlarning harakatlanish shakli:
1 – yer sathi; 2 – suv shimilgan gruntlar; 3-yer osti suv sathi; 4 –suv o‘tkazmaydigan qatlam.

4.4-rasm. Shahar hududi atrofidagi suv havzasi ta‟sirida gruntning namlanishi:
1 – tayanch sathigacha bo‘lgan suv sathi; 2 – xuddi shunday tayanch sathidan yuqorigi suv sathi; 3 - suv o‘tkazmaydigan qatlam.
Sizot suvlar – atmosfera, daryo va ko‗l suvlarining yerga singishi (infiltratsiya) natijasida hosil bo‗ladi va yerosti sizot suvlari oqimiga aylanadi. Ular suv to‗sgich qatlamlar ustida joylashib, g‗oyat yirik hududlargacha maydonlarda tarqaladi.
Sizot suvlarining sathi yil fasli va yog‗ingarchilik miqdoriga qarab o‗zgarib turadi (4.3 - rasm).
Zamin qatlamidagi sizot suvlar – bular bosimsiz sizot suvlar turkumiga mansab bo‗lib, ikkita suv to‗sgich zamin qatlami orasida joylashadi (4.2 - rasm). Ular shaharsozlikdagi bunyodkorlikka nisbatan kam xavf tug‗diradi.
Sizot suvlarining harakati bir talay tabiiy omillarga bog‗liq bo‗ladi. Ular quyidagilardan iborat: yog‗ingarchilik, zaminning filtratsiya koeffitsenti,
atmosfera suvlarining yer sathida bo‗ladigan infiltratsiyasi, bug‗lanish, zaminning tuzilish tarkibi, daryo va ko‗l suvlari bilan gidravlik aloqalarga bog‗liqdir.
Sizot suvlari sathi xaritada gidroizogipslar bilan ko‗rsatiladi va ular bir xil balandliklardagi suv sathlarini belgilab beradi. Bundan tashqari sizot suvlarni o‗rganishda izobar chiziqlaridan ham foydalaniladi. Ular bir xil chuqurlikdagi sizot suv sathini belgilaydi (4.1- rasm).
Suv o‗tkazuvchanlik qobiliyati zamin va tog‗ jinslarining asosiy xususiyatlarini belgilaydi. Uning miqdorini aniqlash uchun filtratsiya koeffitsienti tushunchasi kiritiladi va m/sut. da o‗lchanadi.
Tog‗ jinslarining filtratsiya koeffitsienti 4.1 jadvalda keltirilgan.