Toshkent arxitektura qurilish instituti

Yakka tartibdagi xususiy korxona
 yuridik shaxs maqomiga ega bo‘lishi 
asosida,  fuqarolar  yoki  ular  oila  a’zolarining  xususiy  mulkka  egalik  huquqini 
belgilab beradi. Keltirilgan so‘nggi holda, agar ular o‘rtasida boshqacha tavsifli 
shartnoma imzolanmagan bo‘lsa, u holda korxonaning har bir ishtirokchisi o‘z 
mutanosib ulushiga ega hisoblanadi. Bu ko‘rinishdagi firma egasi faqat o‘zining 
kuchiga,  tashabbuskorligi  va  kvalifikatsiyasiga  tayanib  ish  ko‘rishi  mumkin, 
biroq  shu  bilan  birga,  har  qanday  yuqoridan  tusuriladigan  reglament  va 

---

50 
 
g‘amxo‘rlik  (vasiylik)  ta’sirlardan  ozod  hisoblanadi.  Yakka  tartibdagi  korxona 
egaligining  o‘ziga  xos  belgilaridan  biri–qaror  qabul  qilish  erkinligi, 
moslashuvchanlik va faoliyatida tezkor harakat qilish erkinligi bilan belgilanadi.  
Bozor  munosabatlari  sharoitlarida  yakka  tartibda  faoliyat  yurituvchi 
korxona egalari qurilish xizmatlari ko‘rsatish sohasining boshqa nisbatan yirik 
korxonalari bilan muvaffaqiyatli raqobatlasha olib, bunda u nafaqat tezkorlikka 
asoslangan, balki tannarx bo‘yicha ham ustunlikga egaligi qayd etiladi. Shunday 
qilib,  u  amaliy  tavsifdagi  ustama  xarajatlarga  ega  hisoblanadi  va  mehnat 
munosabatlari bo‘yicha qat’iy tartibda belgilangan reglamentatsiyalarga bog‘liq 
emas.  Masalan,  AQSHda  milliondan  ortiq  yoki  boshqacha  aytganda,  umumiy 
holda deyarli 70% qurilish firmalarida yollanma ishchilar yo‘q va ular oilaviy 
(
Self employed sotranu
) faoliyat olib borib, jumladan buyurtma asosida xususiy 
mijozlar  uchun  bo‘yoqchilik  ishlari,  parket,  plitka  terish,  konstruksiyalar 
o‘rnatish,  g‘isht  terish,  duradgor–ustachilik,  santexnika,  elektr–montaj  va 
boshqa turdagi ishlarni bajaradilar. Ular ofislar, kichikroq tijorat ob’yektlarini, 
restoranlar va boshqa xizmat ko‘rsatish tizimiga tegishli ob’yektlarni ta’mirlash, 
qayta  tiklash  va  turar-joylarni  kapital  ta’mirlash  kabi  ishlarga  muntazam  jalb 
etiladi.  Firma  xo‘jayini  uning  malaka  darajasini  tasdiqlaydigan  tegishli 
ruxsatnoma (
litsenziya
)ga ega bo‘lishi talab etilib, shuningdek oldindan nazarda 
tutilmagan  tartibda  yuzaga  keladigan  vaziyatlardan  sug‘urtalangani  haqida 
polisga ega bo‘lishi zarur.  
 Federal  hukumat  va  mahalliy  hokimiyat  organlari  kichik  biznesga 
(tadbirkorlikka)  doimiy  ravishda  va  keng  ko‘lamda  e’tibor  qaratib,  faoliyatini 
kafolatlaydi, huquqiy jihatdan quvvatlaydi. Davlat miqyosidagi, mahalliy o‘z – 
o‘zini  boshqarish  hokimiyatlari  va  ijtimoiy  tashkilotlar  tarmoqlari  yakka 
tartibdagi  korxona  egaligi  yo‘nalishini  rivojlantirishga  qaratilgan  –  Kichik 
biznes  Byurosi  (
Small  Bisiness  Bireau
),  Tijorat  palatasi  (
Chamber  of 
Commerce
)  va  boshqa  ko‘rinishdagi  tashkilotlar  bilan  doimiy  aloqalarni 

---

51 
 
o‘rnatgan. Birlamchi sarf-xarajatlar va joriy ehtiyojlar uchun ularga ustuvorlik 
asosida va imtiyozli tartibda kreditlar ajratilishi nazarda tutilgan. 
O‘zbekiston Respublikasi miqyosida hukumatning ushbu faoliyat shakliga 
nisbatan  to‘g‘ri  va  faol  munosabatlari  shakllantirilishi  sharoitida  yakka 
tartibdagi  qurilish  va  sohaga  oid  xususiy  korxonalar  keng  ko‘lamda  va  tezkor 
rivojlantiriladi.