Toshkent arxitektura-qurilish instituti rahimov qodir ergashevich kommunal infratuzilma

5.3-rasm. Kommunikatsiya turlari 
5.4-§. Uy-joy fondini boshqarishda zamonaviy axborot kommunikatsion 
texnologiyalar
 
Uylar qurilishidagi har bir yangilik, zamonaviylik tagida yangi, yuqori 
texnologiyalarga asoslangan va siz bilan bizga ma`qul bo’lgan yashash, turmush 
sharoitimizdagi qulaylik, Yengillik, osonlik, ta`bir joiz bo’lsa, g’amxo’rlik 
tushunchalari ham yotadi. «Aqlli uy» tushunchasi dastlab, 1970 yili 
Vashingtondagi "Aqlli uy" instituti tomonidan umrimizning uchdan ikki qismi 
o’tadigan - xonadonimizdagi, xo’jaligimizdagi ish vaqtidan samarali foydalanish 
maqsadida o’ylab topilgan edi.
“Aqlli uy”dagi barcha elektron maishiy xizmat apparat va mashinalari hozir 
butun dunyo bo’ylab keng joriy etilayotgan: 
Universal Plug and Play
 
tizimiga 
ulanib, bitta pult bilan boshqarilmoqda. «Aqlli uy» tushunchasi ostida katta ma`no 
bor. Uydagi elektronika, axborot-kommunikatsiya vositalari, maishiy texnika 
asboblari ishini inson izmiga, uning istak va xohishiga bo’ysundirish masalasi 
turibdi. Shu maqsadda ilg’or davlatlarda «Bino boshqarilishini inson izmiga 
Kommunikatsiya 
Vertikal 
Gorizontal 

---

66 
bo’ysundirish bo’yicha mobil elektron tizim» yaratilgan. Bunda xonadonda 
istiqomat qilayotganlarga qulayliklar yaratish uchun bor bo’lgan barcha mashina: 
turli apparat, muzlatgich, televizor, kompyuter, boshqa vositalar inson tomonidan 
bitta tugmachani bosish, kaftni-kaftga urib qarsak chalish yoki ovoz yordamida 
boshqarilishi kerak. Muhimi, inson ko’zi achib olov yoqmaydi, beli og’rib o’tin 
yormaydi va o’z ustida ishlash, malakasini oshirish, fikr doirasini kengaytirish, 
ijod qilish va o’zi bilan shug’ullanish, jismoniy tarbiya qilish uchun bo’sh vaqti 
ko’payadi. Shu Yerda yana bir narsadan ehtiyot bo’lish kerak, «yalqovlik» 
insondan avval tug’ilgan degan gap bor. Bu demak, inson bo’sh vaqtda televizor 
ko’rish, mobil telefon o’ynash, «ese-mes-ka» jo’natishu qabul qilish, (albatta zarur 
bo’lib qolgan paytlardan tashqari), internetga kirish va soatlab unda qolib ketish, 
sigaret chekish yoki boshqa zararli odatlar bilan shug’ullanishdan o’zini tiyishi 
kerak. Sababi, hayot murakkablashmoqda, maktab, litsey, kollej, institut va 
universitetlar bilimni kerak bo’lgan hajmda to’la berib ulgura olmayapti. 
Qo’shimcha mablag’ sarf qilib repetitorlar yollashga to’g’ri kelayapti. Har bir 
soha, kasb-hunar bo’yicha mutaxassis bilishi kerak bo’lgan axborot hajmi yildan-
yilga ortib bormoqda. Yo ulardan o’z vaqtida xabardor bo’lib turishimiz kerak, 
hatto shart, yoki malakasi o’rtamiyona mutaxassis bo’lib qolaveramiz. Mutaxassis 
sifatida borligingiz ham bilinmaydi, yo’qligingiz ham. Bundan to’g’ri xulosa 
chiqarayotgan yoshlar hozirgi kunda kam emas. Ular katta yutuqlarga erishmoqda. 
Internet orqali til o’rganib, o’zlariga ma`qul bo’lgan o’quv yurtlari, ish joylarini 
topib dunyoning istagan burchaklariga yo’llanma olib o’qishda, o’z ustida 
ishlashda, sevgan ishi bilan shug’ullanishda davom etishmoqda. 
“Aqlli uy” degani bu zamonaviy dizayn, qulay tuzilishli uy bo’lib, uni 
qurishda nanotexnologiya va yuqori sifatli qurilish materiallari qo’llanadi (5.4-
rasm).