Toshkent arxitektura qurilish instituti d. Sh. Inoyatova qurilishda menejment

 
3.1-rasm. Menejmentni evolyutsiyaviy bosqichlari. 
 

---

65 
Birinchi bosqich yopiq tizimda va ratsionalistik yondashuvida 30 yil davom 
etdi. Ikkinchi bosqich 1930-1960 yillarga to‘g‘ri kelib, bunda firma oldingidek 
yopiq tizimda ko‘riladi, ammo boshqaruvga yondashish ijtimoiy bo‘ldi. Uchinchi 
bosqichda 1960-1970 yillar firma endi ochiq tizimda ko‘rib chiqiladi, ammo ishlab 
chiqarishni boshqarishda ratsionalistik yondashuv asosiy bo‘lib qoladi. To‘rtinchi 
bosqich 1970 yildan davom etadi. Endi firma ochiq tizim deb ko‘riladi. 
Boshqaruvga bosh yondashish bo‘lib ijtimoiy yondashuv hisoblandi. Bu davrning 
vakillari nazariyotda DJ Ueys, D. March, D. Mak Gregor va boshqalar. 
Tashkiliy menejmentni zamonaviy nazariyotchilari ijtimoiy va ratsional 
yondashuvlarni birlashtirib, besh bosqichni ajratadilar. 
Birinchi bosqich eksplerent deb nomlanadi. U firmani tug‘ilishini, 
boshlang‘ich tuzilmasini shakllantirishni tavsiflaydi. Firma hali umuman oyoqqa 
turmagan bo‘lsada bozorga eksperimental namunalarni keltirib sotishadi, talabni 
tekshirib ko‘radi. Bu odatda tavakkalli faoliyat. Firma hali firma emas, guruh esa 
tashabbuskor odamlardan tashkil topgan. 
Bu jamoani yo‘lboshchisi, rahnamosi, lideri bo‘lib-inson hisoblanadi. U 
g‘oyalar bilan odamlarni o‘ziga ag‘darib olishi mumkin, obro‘ga ega, kuchli va 
irodali tavsifga ega. 
Voqealarni omadli rivojlanishida tashkilot (firma) o‘sishini davom ettirib 
yangi bosqichga-patentga kirib boradi. Bu vaqtda o‘sish, tuzilmani qayta qurilishi, 
boshqaruv funksiyalarini diffirensial tabaqalanishi, faoliyat samaradorligini 
oshirilishini 
talab 
etadi. 
Bu 
bosqich 
bozordagi 
o‘rni (pozitsiyasi)ni 
mustahkamlanishini, raqobatbardosh strategiyasini ishlab chiqish hisoblanadi. 
Firmani boshqarishda marketingning roli ko‘tariladi. Bu sifat o‘zgarishiga bog‘liq 
bo‘lgan boshqaruvni qayta tuzilishi bilan birga amalga oshadi. Bu bosqichda 
firmadagi ishchilar bir necha ming odamga o‘sishi mumkin. Bu o‘sish oqlangan 
bo‘lib, rivojlanish talabiga muhtojdir. 

---

66