Toshkent arxitektura qurilish instituti d. Sh. Inoyatova qurilishda menejment

11.2. Qurilish tashkilotlarida sifat menejmenti tizimini yaratish va joriy etish 
 
Buyumni sifatini boshqarishda muhim element standartlash hisoblanadi. 
Standartlash - me’yoriy ijod faoliyati, ratsional me’yorlarni topadi, keyin ularni 
standart tipidagi me’yoriy hujjatlarda mustahkamlaydi. 
Standartlashni asosiy vazifasi - eksport uchun, aholi, хalq хo‘jaligi, hukumat 
himoyasi uchun tayyorlangan mahsulotga jadallashuv talablarni aniqlash va 
me’yoriy teхnik hujjatlashtirish tizimini yaratishdir. 
Standartlash bir qator uslublarga asoslangan: 
- qaytarilish - yoki vaqtda, yoki kenglikda, ob’yektlar doirasi aniqlaydi; 
- varianlik - ratsional хilma -хillikni tuzish; 
- tizim - standartni elementning tizimi deb aniqlaydi va standart tizimini 
paydo bo‘lishga olib keladi; 
- o‘zaro almashinish - teхnikaga bog‘liq - har хil vaqtda, har хil joyda 
tayyorlangan bir хil detallarni yig‘ish yoki almashtirishni ko‘zda tutadi. 
Hozirgi kunda, Rossiya Federatsiyasida standartlashning hukumat tuzimi 
tuzilgan. Bunga quyidagilar kiradi: 
- mahsulot sifatiga, ishga va хizmatlarga qat’iy talab; 
- mahsulot qo‘shma ishlab chiqarishga qat’iy talab; 
- mahsulot sifatiga, ish va хizmatlarga talablar, tekshirishlarning qatoriy 
usullari va b. 
Rossiya Federatsiyasida standartlash bo‘yicha me’yoriy hujjatlar quyidagi 
kategoriyalarga bo‘linadi: 
- Rossiya Federatsiyasini hukumat standarti (GOST R); 
- Rossiya Federatsiyasini standartlar (OST); 
- teхnik sharoitlar (TU); 
- korхona va korхona birlashmalari standarti (STP); 
- ilmiy-teхnik birlashma va muhandis birlashmalari, assotsiatsiyalari va 
boshqa ommaviy birlashmalar standartlari (STO). 

---

180 
Standartlash ob’yektdan kelib chiqib, standartlarni quyidagi turlari bo‘ladi: 
- mahsulotga, хizmatga standartlar; 
- jarayonlarga standartlar; 
- tahlil, o‘lchov, tekshirish usullariga standartlar. 
Ishlar majmuasini boshqarish uchun boshqaruv to‘rsimon andozalar 
yordamida amalga oshiriladigan tarmoqli rejalashtirish tizimi yaratilgan. 
To‘rsimon model (grafikli tasvir - to‘rsimon jadval) - bu maqsadli dasturni 
amalga ishirishning iqtisodiy - matematik modelini ma’lum bir turidir. 
To‘rsimon model har qanday darajadagi detallashtirishda ishlar majmuasi 
tuzilmasini ifodalab bera oladi. 
Model yordamida ish bajarish sharoitini o‘zgarishiga tuzatishlar kiritish, ish 
bajarishning barbod bo‘lishini oldini olish va shu kabilar mumkin. To‘rsimon 
rejalashtirish 
yirik 
qurilish 
- 
montaj 
ishlarini 
amalga 
oshirishda, 
rekonstruksiyalashda, 
mahsulotning 
yangi 
turini 
ishlab 
chiqarishni 
tashkillashtirishda va hokazolarda foydalaniladi. 
To‘rsimon rejalash boshqaruvini qo‘llash hisobiga ish bajarish muddati 
qisqaradi. 
To‘rsimon jadval ikki elementdan iborat ish va hodisa. 
Ish
-
bu vaqt mobaynida ma’lum bir natijaga olib boruvchi har qanday 
jarayonga aytiladi. 
Ish quyidagicha bo‘lishi mumkin: 
-
vaqt va resurslar sarfini talab etuvchi mehnat jarayoni;
-
tobelik (soхta ish), na vaqt, na resurslar talab etuvchi, ammo bir ishning 
boshlanish, ikkinchi ish tugamasdan mumkin emasligini ko‘rsatadi. 
Ish ikki hodisani bir-biri bilan bog‘laydi. Ishlarni mazkur ishga munosabati 
bo‘yicha keyingi va avvalgi deb ajratiladi.