Тошкент архитектура-қурилиш институти бино ва иншоотлар қурилиши факультети “бино ва иншоотлар” кафедраси

63 -чизма. Турар-жой биносининг конструктив қирқими





Зиналарнинг чизмалари


Кўп қаватли турар-жой ва жамоат бинолари ва барча типдаги са-ноат бинолари учун зиналар энг зарур конструкциядир. Улар нафақат қаватлараро алоқа воситаси, балки ёнғин ёки бошқа авария ҳолатлари-да эвакуация йўли ҳамдир.
Зиналар вазифасига кўра асосий, хизмат ва ёрдамчи зиналарга бў-линади. Улар маршлар ва майдончалардан ташкил топадилар. Бино-нинг бир қавати оралиғида нечта марш жойлашганига қараб зиналар бир маршли, икки маршли (64 -чизма), уч (65 -чизма) ва ҳатто тўрт маршли бўлиши мумкин.

64 –чизма. Катта ўлчамли элементлардан икки маршли зина

65 -чизма. Кичик ўлчамли элементлардан уч маршли зина
Зина марши косоурга устидан таянган ёки бевосита тетива (ги-риш)га туташган поғоналардан иборат бўлади. Зинада баландлиги 90-95 см тўсиқ бўлиши керак.
Кўп ҳолларда икки маршли зиналар қўлланилади. Бино ичидаги зиналар, одатда, алоҳида зинахонада жойлашадилар.
Зина ва у жойлашган зинахонанинг чизмалардаги тасвири кўп жи-ҳатдан зина конструкциясининг материалига ҳам боғлиқ. Умуман ол-ганда зиналар темирбетондан, металлдан ва ёғочдан қилинади. Ҳозир-ги замонавий биноларда асосий зиналар учун йирик ўлчамли темирбе-тондан тайёрланган маршлар ва майдончалар қўлланилмоқда.
Бир маршли зинанинг кўтарилиш баландлиги қават баландлигига тенг бўлади. Икки маршли зинада бир маршнинг кўтарилиш баландли-гини қават баландлигининг ярмига тенг қилиб олинади. Икки марш-ли зиналар кўп қўлланилади.
Маршнинг эни 90 смдан 240 см гача бўлиши мумкин. Ёрдамчи зи-налар учун 90 см, асосий зиналар учун эса, 105 см энг кичик қиймат ҳисобланади.
Зиналарнинг қиялиги 1:2, 1:1,75, 1:1,5 қабул қилинади. Бир марш-даги поғоналар сони 18 тадан кўп бўлмагани маъқул.
Зина маршининг юқори ва паст қисмида шакли жиҳатдан бошқа поғоналардан фарқ қиладиган хошия поғоналар бўлади (66-чизма).