Тошкент архитектура-қурилиш институти бино ва иншоотлар қурилиши факультети “бино ва иншоотлар” кафедраси

Бино ўлчам чизиқлари ўтказилишининг план фрагментида кўрсатилиши





4. Биноларнинг қирқим чизмалари

Бинонинг ҳажмий ва конструктив ечимини аниқлаш, алоҳида кон-структив элементларнинг бинода жойлашиш ҳолатини кўрсатиш мақ-садида қирқим чизилади. Қирқим бинонинг хаёлан вертикал текислик билан кесиб қаралганда кўринадиган тасвиридир. Қирқимнинг бино планидаги ўрни ундаги деразалар, ташқи дарвозалар ва эшиклар, зина-лар қирқимга тушадиган қилиб белгилаб олинади. Агар белгиланган асосий қирқимда бино айрим участкаларининг ўзига хос томонларини кўрсатиш имкони бўлмаса, қирқим бинонинг бирор қисми учун чизи-лиши мумкин.

Қирқимларни бино планидаги ҳолатига қараб кўндаланг ва бўйлама қирқимларга ажратилади. Қирқим текислиги оддий (битта текисликдан иборат) ёки поғонасимон (бинонинг турли қисмларини кесган ўзаро па-раллел текисликлардан ташкил топган) бўлиши мумкин. Одатда, оддий қирқим текислигидан фойдаланиш тавсия қилинади.
Қирқим текислигига қараш йўналиши, одатда, планда пастдан юқо-рига ва ўнгдан чапга қабул қилинади. Бино кўндаланг қирқимини чиз-ганда қирқим текислигини томнинг бўйлама прогонига перпендикуляр қилиб ўтказилади. Бўйлама қирқим эса, унга параллел қилиб белгилана-ди.
Қирқимлар архитектуравий ва конструктив қирқимларга бўлинади. Архитектуравий қирқим, одатда лойиҳалашнинг лойиҳа босқичида ба-жарилади. У бино лойиҳасининг композициясини аниқлаб олишга хиз-мат қилади. Бундай қирқимда хоналарнинг, дераза ва эшик ўринлари, цоколь ва бошқа меъморий элементларнинг баландлиги кўрсатилади. Чордоқ ёпмасининг қалинлиги, том конструкцияси ва пойдевор кўрса-тилмайди.
Турар-жой биносини архитектуравий қирқимининг намунаси 59 -чизмада кўрсатилган.
Қирқимда конструкциясининг тури ва қатламлар сонига боғлиқ бўлмаган ҳолда, грунт устидаги пол битта қалин узликсиз асосий чизиқ билан, қаватлараро ёпма устидаги пол ва том эса узликсиз ингичка асо-сий чизиқ билан тасвирланган.

59- чизма. Турар-жой биносининг архитектуравий қирқими