Тошкент ахборот технологиялари университети карши филиали ижтимоий-гуманитар фанлар кафедраси Х. Ж. Рузиев «Иқтисодиёт назарияси»



Download 3,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/247
Sana27.04.2022
Hajmi3,65 Mb.
#585531
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   247
Bog'liq
2 5404326549346324413

ижтимоий-зарурий иш вақти
орқали ҳисобланади.
Ижтимоий зарурий иш вақти муайян ижтимоий нормай ишлаб чиқариш шароитида ва
муайян Жамиятдаги меҳнат малакаси ва жадаллашуви даражаси ўртача бўлган
шароитда бирон бир товарни ишлаб чиқариш учун зарур бўлган иш вақтидир.
Товар
қийматининг миқдорини ҳисоблашда меҳнатнинг оддий ва мураккаб, малакали ва малакасиз,
ақлий ёки жисмоний турлари ҳисобга олинади. Қийматни ҳисоблашда нисбатан мураккаб
меҳнат кўпайтирилган ёки даражага кўтарилган оддий меҳнат сифатида ҳисобга олинади, шу
сабабли оз миқдордаги мураккаб меҳнат кўп миқдордаги оддий меҳнатга тенглаштирилади.
Товарнинг икки хил хусусиятга эга бўлишига сабаб-товар ишлаб чиқарувчи меҳнати
табиатининг икки томонламалигидадир. Бир томондан, бу -муайян турдаги аниқ меҳнатдир.
Шунинг учун, истеъмол қийматни яратган меҳнат аниқ меҳнат, деб ном олган (2-чизма).
2-чизма. Меҳнатнинг икки ёқлама ҳарактеридан келиб чиқувчи товарнинг
икки хил хусусияти.
Иккинчи томондан, меҳнат - аниқ шаклдан қатъий назар, умуман сарфланган инсон
ишчи кучидир, жаъми ижтимоий меҳнатнинг бир қисмидир. У ўзининг шу сифатида
абстракт меҳнат
деб аталади. Бу меҳнат эса товар қийматини яратади.
Қиймат товарнинг эмас, балки фақат меҳнатнинг ижтимоий хоссаси бўлиб, унда
табиат ашёларининг бирорта ҳам молекуласи, заррачаси йўқдир. Қийматнинг асосида
одамлар бир-бирлари учун меҳнат қилишларини билдирувчи ижтимоий меҳнат ётади. Бироқ,
алоҳидалашган товар ишлаб чиқарувчилар меҳнати ўзининг ижтимоий хусусиятини фақат
меҳнат маҳсулларини айирбошлаш орқали кўрсатади.
Товарлар қийматининг миқдори меҳнат унумдорлигига қараб ўзгаради.
Меҳнат
унумдорлиги маълум иш вақти бирлиги мобайнида ишлаб чиқарилган маҳсулот нинг
миқдори ёки маҳсулот бирлигини ишлаб чиқариш учун сарфланган иш вақти билан
ўлчанади.
Меҳнат унумдорлигининг ўзгариши товар бирлиги қийматининг ўзгаришига


36
сабаб бўлади. Меҳнат унумдорлиги ўсса, товар бирлигининг қиймати камаяди ёки аксинча,
меҳнат унумдорлиги пасайса, товар бирлигининг қиймати ошади.
Меҳнат интенсивлиги иш вақти бирлиги мобайнида сарфланган меҳнат миқдори
орқали тавсифланувчи кўрсаткич ҳисобланади.

Download 3,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   247




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish