Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

davlat va huquq nazariyasi predmetini ijtimoiy hayot-

ning muhim qismi hisoblangan davlat va huquq, ular vujudga kelishi va rivoj-

lanishining asosiy qonuniyatlari, ularning mohiyati, ijtimoiy vazifasi, funksi-

yalari, shuningdek siyosiy va huquqiy ongning namoyon bo‘lishi va huquqiy 

tartibga solishning xususiyatlari tashkil etadi.

Har bir fan o‘z predmetidan tashqari, muayyan o‘rganish obyektiga ega. 

Fan qaysi narsalar (hodisalar) haqida bilim yaratib, uni tizimga solsa, shu 

uning obyektini tashkil etadi. Yuridik bilimlar davlat va huquq xususida yara-

tiladi. Demak, yurisprudensiyaning obyektini davlat va huquq tashkil qiladi. 

Biroq, fanning obyekti uning predmetidan farq qiladi. Aynan bir obyekt turli 

fanlar tomonidan o‘rganilishi mumkin. Masalan, davlat va huquq turli sohaviy 

yuridik fanlar (konstitutsiyaviy huquq, ma’muriy huquq, moliya huquqi, yer 

huquqi, fuqarolik huquqi, mehnat huquqi va h.k.) tomonidan o‘rganiladi. Ammo 

ularning har biri davlat va huquqni o‘z predmeti va metodi nuqtayi nazaridan 

o‘rganadi.

Fanning obyekti deganda, muayyan fan doirasida bilishning vosita va 

usullari yordamida ilmiy o‘rganish (tahlil) qamroviga olinadigan voqea va 

hodisalar tushuniladi. Ilmiy bilish jarayonida voqea va hodisalarning fikriy 

modeli (obrazi) hosil qilinadi, mohiyat – belgilari haqida tushunchalar tizimi 

vujudga keltiriladi. Xuddi mana shu mohiyatga oid xususiyatlarni ochish fan-

ning predmetini tashkil etadi. Ushbu mulohazalar yuridik fanga ham taalluqli. 

Eng umumiy tarzda xulosa qiladigan bo‘lsak, yuridik fanlarning obyektini 

davlat va huquq, predmetini esa davlat va huquqning turli xususiyatlari, 

---