Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Davlatning tashqi 

funksiyalari

4-§.

8–18-8

---

114

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

o‘zaro manfaatli hamkorlik va tashqi hujumlardan mamlakatni mudofaa 

qilish kabi ikki asosiy funksiyaga bo‘linadi.

Boshqa davlatlar bilan o‘zaro manfaatli hamkorlik qilish – dav-

latning iqtisodiy, siyosiy, madaniy va muayyan davlatning manfaatlarini bar-

cha davlatlarning aniq va umumiy manfaatlari bilan uyg‘unlashtiruvchi teng 

huquqli munosabatlar o‘rnatish hamda ularni rivojlantirishga qaratilgan turli 

xil faoliyatidir. Jamiyat taraqqiyotining hozirgi darajasi alohida olingan har bir 

davlatning va umuman, jahon hamjamiyatining ichki muammolarini yanada 

samarali hal etish uchun barcha taraqqiy etgan davlatlarning xo‘jalik, siyo-

siy va madaniy hayotini integratsiyalashni, ularning umumiy kuch-g‘ayratini 

birlashtirishni talab qiladi. Bunday hamkorlik integratsiya masalalariga keng 

va o‘zaro manfaatli yondashuvni, birgalikdagi sa’y-harakatlar orqali nafaqat 

muayyan mamlakatning, balki hamkorlik barcha ishtirokchilarining manfaat-

lariga mos keladigan eng oqilona yechimlarni topa bilishni taqozo etadi.

Davlatlararo iqtisodiy hamkorlikda xalqaro mehnat taqsimoti, ishlab 

chiqarishni kooperatsiyalash va ixtisoslashtirish, eng yangi texnologiyalarni 

ayirboshlash, tovar aylanmasini muvofiqlashtirish, kredit-moliya aloqalarini 

rivojlantirish muhim o‘rin tutadi. Xalqaro iqtisodiy hamkorlikni umumiy muvo-

fiqlashtirish Birlashgan Millatlar Tashkiloti va uning ixtisoslashtirilgan muas-

sasalari tomonidan amalga oshiriladi.

Iqtisodiy hamkorlik bir-biri bilan hududiy bog‘liq bo‘lgan davlatlar 

hamjamiyati doirasida samarali amalga oshiriladi. Bu fikrimizga Yev-

roosiyo iqtisodiy hamdo‘stligini misol sifatida keltirish mumkin. Ushbu 

hamdo‘stlikning maqsadi: iqtisodiy va siyosiy sohalarda har tomonlama 

hamkorlik, muntazam va bir maromda rivojlanish, turmush darajasini tez-

roq oshirish, davlatlarning mazkur hamkorligiga kirgan xalqlarning aloqa-

lari yanada jipslashuviga erishishdan iboratdir. Bu davlatlar savdo sohasiga 

taalluqli barcha cheklovlarga o‘zaro barham berish; uchinchi mamlakatlar 

bilan savdo-sotiq qilishda umumiy bojxona tarifini kiritish; odamlar, kapital 

(sarmoya)lar va xizmatlarning erkin harakatlanishiga halal beruvchi barcha 

to‘siqlarni bartaraf etish, transport, energetika va xo‘jalik sohasida umu-

miy siyosat yuritish; raqobatning yagona qoidalarini belgilash va boshqa 

shu kabilar haqida kelishib olganlar. Hamjamiyat doirasida bir qator kredit 

uyushmalari faoliyat ko‘rsatayotgan bo‘lib, ular zimmasiga umumiy iqti-

sodiy va ijtimoiy siyosat tadbirlarini (investitsiya banki, taraqqiyot fondi va 

boshqalar) moliyalashtirish vazifasi yuklatilgan.

Iqtisodiy hamkorlik davlatlar o‘rtasidagi ikki tomonlama shartnomalar 

asosida ham amalga oshiriladi. Biroq, bunday hamkorlik faqat mazkur davlat-

larning iqtisodiy imkoniyatlari doirasida chegaralanadi. 

---