Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Birinchi bo‘lim. DAVLAT NAZARIYASI

III bob. DAVLAT HAQIDA UMUMIY TA’LIMOT

Davlatning 

tushunchasi  

va mohiyati

1-§.

---

65

III bob.

 Davlat haqida

umumiy ta’limot

balki ko‘pchilik aholining huquq masalalaridagi o‘zaro kelishuvi va manfaatlar 

umumiyligi asosidagi birlashuvini tushungan

1

.

Uyg‘onish davrining buyuk donishmandi N. Makiavelli davlat timsolida 

jamiyatning siyosiy holatini ko‘rgan. U o‘zining «Hukmdor» nomli asarida «in-

sonlar ustidan hukmronlik qilgan va hukmronlik qiluvchi barcha davlatlar mo-

hiyatan yo respublika, yoki tanho boshqariluvchi tuzilmalar bo‘lgan»

2

, – deb 

yozgan edi. Bu o‘rinda davlat hokimiyatni amalga oshirish vositasi ekanligiga 

urg‘u berilgan. 

Davlatning mohiyatini anglashda «hokimiyat», aniqrog‘i «siyosiy ho-

kimiyat» hodisasi alohida ahamiyat kasb etadi. Ma’lumki, siyosiy yoki davlat 

hokimiyati ijtimoiy hokimiyatning yagona turi emas. Hokimiyat kishilarning 

muayyan maqsad yo‘lida uyushgan va barqaror xususiyatga ega bo‘lgan ja-

moasiga xosdir.

Hokimiyat – kishilik jamiyati paydo bo‘lganidan buyon mavjud va hozir-

gacha o‘zining qudratli «joziba»si bilan insonlar aqlini tortib kelayotgan ni-

hoyatda murakkab ijtimoiy hodisadir. Bugungi kunda aksariyat olimlar e’tirof 

etgan nuqtayi nazarga ko‘ra, hokimiyat – muayyan shaxs (guruh)ning u yoki 

bu kishi (guruh) ustidan boshqaruvni amalga oshirish (hukmronlik qilish), 

u yoki bu narsaning taqdirini hal etish huquq-imkoniyatidir. Hokimiyatning 

muhim sifati uning kishilar o‘rtasidagi irodaviy munosabat ekanligida ifodala-

nadi. Hokimiyat bu shunday ijtimoiy irodaviy munosabatki, bunda hukmron