Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquq kelib chiqishining marksistik konsepsiyasi.

 Bu nazariya 

asoschilari huquqning kelib chiqish va amal qilishning bosh manbayi iqtisodiy 

tuzum (bazis)da ekanligini ishonchli isbotladilar. Shu bois huquq jamiyatning 

iqtisodiy tuzumidan ustun bo‘la olmaydi. Shu bilan birga, marksizm huquqning 

genezisini sinflar va sinfiy munosabatlar bilan chambarchas bog‘laydi. Huquq-

da iqtisodiy hukmron sinfning irodasini ko‘radi. Biroq, huquqning ildizlari an-

chagina chuqurroq, uning paydo bo‘lishiga sinflardan ko‘ra, boshqa umumsot-

sial omillar ko‘proq ta’sir ko‘rsatadi.

Yuqoridagilarni umumlashtirib aytish mumkinki, jamiyat kishilarning 

muayyan aloqalar tizimi bilan o‘zaro bog‘langan uyushmasi bo‘lib, davlat va 

huquqdan oldin vujudga kelgan. Davlat murakkab ijtimoiy-siyosiy hodisa sifa-

tida uzoq taraqqiyot yo‘lini bosib o‘tgan. Davlat va huquqning vujudga kelishi, 

shakllanishi va taraqqiyoti turli yondashuvlar asosida yoritilgan. Bunda u yoki 

1 

Qarang: Davlat va huquq nazariyasi Prof. Х.T. Оdilqoriyev tahriri ostida – T., 2009. – 47–50-betlar.

2 

Qarang: Петражицкий Л.И. Теория права и государства в связи с теорией нравственности. – 

СПб. 1909. – 1 tom. – 84-bet.

---