Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Statistik-matematik metod

 

– yuqoridagi aniq-sotsiologik metod bilan 

chambarchas bog‘liq bo‘lib, sud amaliyoti, huquqni muhofaza qilish organlari 

faoliyatiga oid amaliyot, boshqa davlat idoralari faoliyatidan kelib chiqadigan 

statistik ma’lumotlarni umumlashtirish orqali ijtimoiy taraqqiyotning hayotiy 

jarayonlarini xolis aniqlash va baholash usuli hisoblanadi. Huquqiy hodisalarni, 

muayyan tarixiy davrdagi matematik va geometrik holatlarni o‘rganish, tahlil 

etish ham ushbu metod doirasiga kiradi.

Statistika – bu raqamli hisob-kitob yuritish asosida ma’lumotlar to‘plash, 

ularni tahlil etish, baholash va mantiqiy-ilmiy xulosa chiqarish ilmidir. Bun-

da miqdoriy ko‘rsatkichlar ilmiy tahlilning obyekti hisoblanadi. Miqdoriy 

ma’lumotlar davlat va huquq hodisalari taraqqiyotining nisbiy barqaror tenden-

siyalarini o‘zida ifoda qilgani holda, ularning taraqqiyot yo‘nalishlarini belgilash 

va baholashga, strategik va taktik ahamiyatga molik jihatlarini aniqlashga 

yordam beradi. Raqamli ma’lumotlar davlat va huquqning holati, dinamikasi 

hamda rivojlanish tendensiyalarini obyektiv ifodalaydi. Qator holatlarda statis-

tik –matematik tadqiqotlar natijalari so‘z bilan anglashiladigan har qanday 

matn –ifodalardan ishonchliroq chiqadi. Bunday tadqiqotlar statistik kuzatuv, 

statistik ma’lumotlarni matematik usullar yordamida erkin ishlovdan o‘tkazish 

va ularni tahlil etish bosqichlari orqali amalga oshadi.

Statistik – matematik metod o‘zining ommaviyligi va takroriyligi bilan 

tavsiflanadigan davlat-huquqiy voqeliklarni, masalan, vakillik va bevosita de-

mokratiya shakllari: saylov hamda referendumlar natijasini hisoblash; huquq 

ijodkorligi va huquqni qo‘llash jarayonlarini, jinoyatchilik va huquqbuzarliklarning 

---