Sotsiologik tadqiqotlarda statistik ma`lumotlardan foydalanish

Sotsiologik tadqiqotlarda

statistik

ma`lumotlardan foydalanish

Sotsiologik tadqiqot uslubiyati – xususiy sotsiologik usullar majmui bo‘lib, undan empirik materiallarni to‘plash va tizimlashtirish maqsadida foydalaniladi. Metod tushunchasi keng ma’noda bilimlar tizimini yuzaga keltirish va asoslash uchun vositachi demakdir.

• Sotsiologik tadqiqot uslubiyati – xususiy sotsiologik usullar majmui bo‘lib, undan empirik materiallarni to‘plash va tizimlashtirish maqsadida foydalaniladi. Metod tushunchasi keng ma’noda bilimlar tizimini yuzaga keltirish va asoslash uchun vositachi demakdir.

Sotsiologiyaning usul sifatidagi umumsotsiologik pirinsiplari: ijtimoiy voqealikdagi jarayonlar, hodisalarni bilishdagi xususiy prinsiplar va konkret usullar – matematik-statistik usullar, sotsiologik axborotni yig‘ish usullari: kuzatish, so‘roq, eksperiment va boshqalardan iboratdir.

• Sotsiologiyaning usul sifatidagi umumsotsiologik pirinsiplari: ijtimoiy voqealikdagi jarayonlar, hodisalarni bilishdagi xususiy prinsiplar va konkret usullar – matematik-statistik usullar, sotsiologik axborotni yig‘ish usullari: kuzatish, so‘roq, eksperiment va boshqalardan iboratdir.

Sotsiologik tadqiqot texnikasi – maxsus usullarning birligini anglatib, u yoki bu usuldan unumli va o‘z o‘rnida foydalanishni ifoda qiladi.

• Sotsiologik tadqiqot texnikasi – maxsus usullarning birligini anglatib, u yoki bu usuldan unumli va o‘z o‘rnida foydalanishni ifoda qiladi.
• Sotsiologik tadqiqot jarayoni tadqiqotni tashkil etish usuli, vositasi, barcha bilish va tashkiliy faoliyatning batartib borish jarayonini anglatadi.
• Amaliy sotsiologik tadqiqot olib borish jarayonida konkret tadqiqot usullarining ahamiyati ham katta. Ular yordamida dastlabki empirik ma’lumotlar yig‘ib boriladi.

• Sotsiologik tadqiqot usullari ichida hozirgi kunda eng keng tarqalgani so‘rov usulidir. So‘rov usulining qulayligi shunda namoyon bo‘ladiki, tadqiqotning kuzatish va eksperiment usullarini faqat mutaxassis sotsiologlar qo‘llashi mumkin bo‘lsa, so‘rov usulida tadqiqot o‘tkazishga qisqa muddatli tayyorgarlikdan o‘tgan yordamchilarni ham jalb qilish va ular yordamida respondentlarning katta miqdorini qamrab olish mumkin.

• So‘rov usuli boshqarish uchun qulay usuldir. Bundan tashqari, tadqiqot ko‘lamini
• Bu usul qo‘llanilganda katta korxona va muassasalar, sohalar, mintaqalar va hatto, mamlakat miqyosida ham tadqiqot o‘tkazish mumkin.

• Kuzatish usuli faqat hozirgi davrda yuz berayotgan hodisalar haqida ma’lumot bersa, so‘rov usuli respondentga bevosita murojaat qilib, uning xulq-atvori, harakatdan ko‘zlagan niyatlari o‘tgan davrda qilgan va hozir qilayotgan ishlari, kelajakka mo‘ljallangan rejalari to‘qrisida batafsil ma’lumot olish imkonini beradi. Ayniqsa, kishining his-tuyqulari, kechinmalari, harakat motivlari to‘g‘risida ma’lumot to‘plash kerak bo‘lganda, bu usul qo‘l keladi. Chunki bu hodisalar kuzatuvchi nigohidan yashirin bo‘lib, ularni kuzatish usuli bilan aniqlab bo‘lmaydi.

To‘planishi kerak bo‘lgan ma’lumot xarakteri va uni to‘plash usuliga qarab so‘rovlar ikki turga bo‘linadi:

• To‘planishi kerak bo‘lgan ma’lumot xarakteri va uni to‘plash usuliga qarab so‘rovlar ikki turga bo‘linadi:

Anketa so‘rovi.

Intervyu

• Savol berilishi mumkin bo‘lgan odamlar yoki potensial respondentlarni qay darajada qamrab olishiga qarab so‘rovlar yana ikki turga bo‘linadi:

Yalpi so`rovlar

Saylanma so`rovlar

Hujjat usuli tarixiy adabiyotlarda keng qo‘llanilgan. Abu Rayhon Beruniyning «qadimiy xalqlardan qolgan yodgorliklar» kitobida ko‘pdan-ko‘p yozma manbalardan keng foydalaniladi.

• Hujjat usuli tarixiy adabiyotlarda keng qo‘llanilgan. Abu Rayhon Beruniyning «qadimiy xalqlardan qolgan yodgorliklar» kitobida ko‘pdan-ko‘p yozma manbalardan keng foydalaniladi.
• Hujjat - moddiy material manba hisoblanib, voqea va faktlar xususidagi ma’lumotlarni o‘zida ifodalaydi.

Hujjatda inson yoki jamoa fikri yozma va boshqa belgilarda namoyon etilgan bo‘ladi. Hujjat sifatida turli formulalar, chizgilar, grafiklar, ramziy belgilar bo‘lishi ham mumkin. Bunday shartli belgilar muayyan ma’lumotga ega kishilar tomonidan o‘qiladi.

• Hujjatda inson yoki jamoa fikri yozma va boshqa belgilarda namoyon etilgan bo‘ladi. Hujjat sifatida turli formulalar, chizgilar, grafiklar, ramziy belgilar bo‘lishi ham mumkin. Bunday shartli belgilar muayyan ma’lumotga ega kishilar tomonidan o‘qiladi.

Har qanday so‘rov jarayonini shartli ravishda uch bosqichga bo‘lish mumkin:

• Har qanday so‘rov jarayonini shartli ravishda uch bosqichga bo‘lish mumkin:

I. Ko`nikish

II.Asosiy davr

III. Yakun yasash