Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

68

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

Rossiyalik davlatshunos olim F. Kokoshkin davlat hokimiyatining majbur-

lovga tayanganligini inkor etib, quyidagi mulohazani bildiradi: «Davlat ma’lum 

toifa insonlarning jamoasi emas, balki 

kishilar o‘rtasidagi munosabatdir

, 

ularning umumiy turmush kechirish shakli, ular o‘rtasidagi muayyan ruhiy 

aloqadorlikdir»

1

.

Davlat va uning mohiyati masalasiga Ivan Ilinning qarashlari ham g‘oyat 

qiziqarli. «Uzoq tajriba, og‘ir mashaqqatlardan aziyat chekkan insoniyat 

uyushgan majburlov tartibidan tashqaridagi hayotni sinab ko‘rib, o‘rta asrlarning 

xususiy huquqiy tizimi va ijtimoiy-huquqiy besaranjomliklarini boshdan 

kechirib, insoniyat nihoyat endilikda erkin va ixtiyoriy ittifoqqa asoslangan 

hayotni yakka hukmronlikka, majburlovga tayangan davlatdagi hayot bilan 

birga qo‘shish mumkinligiga ishonch hosil qildi. Davlatning majburlov kuchi va 

uning serqirra va xilma-xil faoliyati to‘g‘ri tashkil etilgan taqdirda, insonning 

erkin ma’naviy hayotiga tazyiq o‘tkazmay, balki uning uchun qulay sharoitlar 

yaratib beriladi»

2

.

Yuqoridagi fikrlardan shunday xulosaga kelish mumkin: