Toshkent 2021 yil Annotatsiya

4. Aylanalarni o‘zaro yoylar bilan tutashtirish. Ikkita aylananing o‘zaro urinish nuqtasi ularning markazlarini tutashtiruvchi chiziqda yotadi (5.2.8-chizma, a, b). Ikkita aylana bir-biri bilan tashqi tomonlari bilan urinsa (5.2.8-chizma, a) tashqi tutashma, kichikroq aylana kattaroq aylananing ichida urinsa (5.2.8- chizma, b) ichki tutashma deyiladi. Tashqi tutashmada aylana markazlari R+R₁ ga, ichki tutashmada ular oralig‘i R-R₁ ga teng bo‘ladi.

5.2.8- chizma

O₁,O₂ markazli aylanalarni uchinchi O markazli aylana tashqi tomoni bilan urinib o‘tsa (5.2.9-chizma, a) tashqi, ikkala aylanani o‘z ichiga olib urinsa (5.2.9chizma, b) ichki tutashmalar hosil bo‘ladi, Tashqi tutashmada O markazni aniqlash uchun O₁ dan R+R₁ radius bilan yoy, O₂ dan R+R₂ radius bilan yoy chizilib, ular o‘zaro kasishtiriladi (5.2.9- chizma, a). Ichki tutashmada O markazni aniqlashda O₁ dan R-R₁ , O₂ dan R-R₂ radius bulan chizilgan yoylar o‘zaro kesishtiriladi (5.2.9- chizma, b).

5.2.9- chizma

Ikkita aylanani berilgan radius R bilan tashqi tutashtirish. Ikkita O₁ va O₂ markazli aylanalarni berilgan tutashtirish radiusi R bilan tutashtirish uchun oldin R+R₁ radiusda O₁ dan, keyin R+R₂ radiusda O₂ dan yoylar chizib,ular o‘zaro kesishtiriladi. Shunda tutashtirish markazi O hosil bo‘ladi. O bilan O₁ va O₂ markazlar tutashtirilsa, aylanalarda o‘tish nuqtalari A va B lar topiladi. O orqali A va B nuqtalar tutashtiriladi (5.2.10-chizma, a).

5.2.10-chizma

Berilgan aylanalarni ichki tutashtirishda quyidagi shart, yani beriladigan yumaloqlash radiusi R> R₁+R₂+ O₁O₂/2 dan kam bo‘lmasligi lozim. Endi O₁dan RR₁ radiusda, O₂ dan R-R₂ radiusda yoylar chizilib, ular o‘zaro kesishtirilsa tutashtirish markazi O aniqlanadi (5.2.10-chizma, b). Tashqi tutashmada o‘tish nuqtalari A va B lar, OO₁ va OO₂ lar orasida, ichki tutashmada A va B nuqtalar OO₁ va OO₂ larning davomlarida aniqlanadi (5.2.10 –chizma, b).

Aylanalarning biriga tashqi, ikkinchisiga ichki aralashma tutashmani berilgan radiusda tutashtirish R> R₁+R₂+ O₁ O₂/ 2 dan kam bo‘lmasa uni bajarish mumkin. O₁ dan R-R₁ , O₂ R+R₂ radiuslar bilan yoylar chizilib, ular o‘zaro kesishtirilladi.

OO₁ning davomida A, OO₂lar oralig‘ida B o‘tish nuqtalari topiladi va O dan R radius bilan tutashma bajariladi (5.2.10 – chizma, a).