Тошкент-2021 Маърузачи: доц. Талипова Х. С

Agar R10=R20 bo'lsa, N11=N1 va N21=N2 bo'ladi.

Demak, agar komponentlarning uchuvchanligi bir xil bo'lsa, fazalarning tarkibi ham bir xil bo'ladi.

Lekin, harorat o'zgarishi bilan ko'pincha R10, R20 lar turlicha o'zgaradi va fazalar tarkibi ham har xil bo'ladi.

• Маълумки, Клаузиус-Клайперон тенгламасига мувофиқ ҳарорат ўзгариши билан буғ босимининг ўзгариши моляр буғланиш иссиқлигига боғлиқ.
• Бу тўғрисида М.С. Вревский қонунида бундай дейилади:
• Ҳарорат ортганда парциал моляр буғланиш иссиқлиги катта бўлган компонентнинг нисбий миқдори буғ фазада ошади (бу Вревскийнинг биринчи қонуни ).

• Аралашмалардаги компонентларнинг қайнаш ҳароратлари ҳар хил бўлганлигидан суюқ ва буғ фазалар таркиби ҳар хил бўлиши мумкин.
• Бундай системаларнинг ҳолат диаграммалари чизилганда, уларда бири - суюқлик таркиби ва иккинчиси – буғ таркибига мос келадиган икки эгри чизиқ бўлиши кузатилади.

• Икки компонентли суюқ системалар ва уларнинг ҳолат диаграммалари

• Bunday diagrammalarni umuman olganda uch toifaga bo'lish mumkin:

• 1-rasm

• I – toifa

• 1-toifa diagrammalari

• 2-rasm

• Birinchi toifa diagrammalarini ko'radigan bo'lsak, T-tarkib diagrammasida
• -yuqoridagi egri chiziq bug' chizig'i bo'lib, u qaynash harorati bilan bug' fazasi tarkibi orasidagi bog'lanishni ifodalaydi;
• -pastki chiziq esa, suyuq fazaga mansub, chunki u qaynash harorati bilan suyuq faza tarkibi orasidagi bog'lanishni aks ettiradi.
• Bug' egrisidan yuqorini bug' soha, suyuqlik egrisidan pastni suyuqlik sohasi tashkil kiladi. Bug' bosimi qaynash haroratiga teskari proportsional bo'lgani uchun R-tarkib diagramma T-tarkib diagrammaning teskarisi bo'ladi.

• Bug' va suyuqlikning egrilarining o'rtasi geterogen sohadan iborat bo'lib, bug' suyuqlik bilan muvozanatda turadi. Geterogen soha ichidagi figurativ nuqtalarda suyuq va bug' fazada turgan moddalarning miqdorlari (molyar qismlari) va fazalarning tarkibi Richag qoidasi asosida aniqlanadi.
• Buni quyidagi chizmada ko'rish mumkin:

• 3-rasm

•