Laboratoriya ishi №1 Mavzu: Uml diagrammalari – Use case va Sinf diagrammalari Topshirdi: Qabul qildi: Jabborova N. Toshkent 2022 Mavzu: Uml diagrammalari – Use case va Sinf diagrammalari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Dasturiy injinering fakulteti

Dasturiy Ta’minot Tizimlarini Loyihalash

Laboratoriya ishi №1

Mavzu: Uml diagrammalari – Use case va Sinf diagrammalari

Topshirdi: ____________

Qabul qildi: Jabborova N.
Toshkent 2022
Mavzu: Uml diagrammalari – Use case va Sinf diagrammalari
Yagona modellashtirish tili (UML) dasturiy ta'minot injiniringi sohasidagi umumiy maqsadli, rivojlantiruvchi, modellashtirish tili bo'lib, tizim dizaynini vizualizatsiya qilishning standart usulini taqdim etishga mo'ljallangan. Uml notatsiya dasturiy ta’minotni ishlab chiqishda axborot texnologiyalarida, ya’ni IT sohasida va biznez tizimlari uchun de-facto sanoat standarti hisoblanadi.
UML modellashtirish diagrammalari va qatlam diagrammalari faqat modellashtirish loyihasi ichida mavjud bo'lishi mumkin. Har bir modellashtirish loyihasi umumiy UML modeli va bir nechta UML diagrammalarini o'z ichiga oladi. Har bir diagramma modelning qisman ko'rinishidir. UML modeli UML diagrammalaridagi barcha elementlarni o'z ichiga oladi va ularni UML Model Explorer yordamida ko'rish mumkin. Strukturaviy diagrammalar modelning statik arxitekturasini belgilaydi. Ular modelni tashkil etuvchi "narsalarni" - sinflarni, ob'ektlarni, interfeyslarni va jismoniy komponentlarni modellashtirish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, ular elementlar orasidagi munosabatlar va bog'liqliklarni modellashtirish uchun ishlatiladi. Diagrammalar 2 guruhga bo‘linadi

1. 
   Strukturali diagrammalar:
   

1. 
   Sinf diagrammalari
   
2. 
   Paket diagrammalari
   
3. 
   Obyekt diagrammalari
   
4. 
   Komponent diagrammalar
   

2. 
   Xulq-atvor diagrammalari:
   

1. 
   Use-Case diagrammalari
   
2. 
   Activity (Flow-chart) diagram
   
3. 
   Interaction diagram
   
4. 
   Communication diagram
   
5. 
   Sequence (ketma-ketlik) diagram
   

1. 
   Strukturali diagrammalar
   

- Paket diagrammalari modelni mantiqiy konteynerlar yoki "paketlar" ga bo'lish va ular o'rtasidagi o'zaro ta'sirni yuqori darajada tasvirlash uchun ishlatiladi.
- Sinf yoki Strukturaviy diagrammalar modelning asosiy qurilish bloklarini belgilaydi: to'liq modelni yaratish uchun ishlatiladigan turlar, sinflar va umumiy materiallar
- Obyekt diagrammalarida strukturaviy elementlarning namunalari ishlash vaqtida qanday bog'liqligi va ishlatilishi ko'rsatilgan.
- Kompozit tuzilma diagrammalari elementning strukturasini qatlamlash va ichki detallarga, qurilish va munosabatlarga e'tibor berish vositasini taqdim etadi.
- Komponent diagrammalari odatda bir yoki bir nechta sinflardan tuzilgan va aniq belgilangan interfeysni ta'minlaydigan yuqori darajadagi yoki undan ko'p murakkab tuzilmalarni modellashtirish uchun ishlatiladi.
- Joylashtirish diagrammalari haqiqiy dunyo sharoitida muhim artefaktlarning jismoniy joylashishini ko'rsatadi.

2. 
   Xulq-atvorni modellashtirish sxemalari
   

Xulq-atvor diagrammalari vaqt o'tishi bilan "bajarish" jarayonida model ichidagi o'zaro ta'sir va lahzali holatning turlarini aks ettiradi.
- Use Case diagrammasi foydalanuvchi/tizim o'zaro aloqalarini modellashtirish uchun ishlatiladi. Ular xatti-harakatlar, talablar va cheklovlarni skriptlar yoki stsenariylar shaklida belgilaydilar
- Faoliyat diagrammalari dasturning asosiy oqimini aniqlashdan tortib, har qanday umumlashtirilgan jarayonda qaror qabul qilish nuqtalari va harakatlarni qo'lga kiritishgacha bo'lgan keng ko'lamli foydalanishga ega.
Ushbu laboratoriya ishida Use Case diagrammasidan hamda Sinf diagrammasidan foydalanib loyihalashtiramiz:
Use Case diagrammasida 2ta asosiy elementi mavjud bo’lib ular:

1. 
   Actor –foydalanishda o’zaro aloqada bo’lgan man. bog’liq bo’lgan rollarni ifoda etadi.
   
2. 
   Use case (pretsendent)- qanday faoliyat, funksiya bajarilishini ko’rsatadi.
   

1-rasm: Use case diagrammasi

2. 
   Sinf diagrammasi
   

UML klassi diagrammasi ob'ektga yo'naltirilgan tizimlarni qurish va vizualizatsiya qilish uchun ishlatiladigan grafik yozuvdir. Yagona modellashtirish tilidagi (UML) sinf diagrammasi - bu tizimning tuzilishini ko'rsatib tavsiflovchi statik struktura diagrammasining bir turi:

• 
  sinflar,
  
• 
  ularning atributlari,
  
• 
  operatsiyalar (yoki usullar),
  
• 
  va ob'ektlar o'rtasidagi munosabatlar.
  

2-rasm: Sinf diagrammasi


Topshiriq*: 1-laboratoriya ishi uchun indiudal loyiha mavzusi bo’yicha Use case hamda Class diagrammasi to‘liq shakllantirish va savollarga tayyorlanish