7
Январь 2021 2-қисм
Тошкент
ФалсаФа ва ҳаёт соҳасидаги қарашлар
ГЛОБАЛЛАШУВ ШАРОИТИДА АХБОРОТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ
Шакаров Бобур Хусниддинович
Ўзбекистон Миллий Университети Ижтимоий фанлар факултети
Фалсафа (қўллаш соҳаси). II босқич магистранти
Тошкент шаҳар Учтепа тумани
287-умумтаълим мактаби ўқитувчиси
+(99890) 332 22 34
boburshakarov1989@gmail.com
Аннотация: Ҳозирги глобаллашув шароитида ахборот хавфсизлигини таъминлаш муҳим
устувор вазифа бўлиб, ҳар хил ахборот хуружлари ва киберҳужумларга қарши тура олиш
мурим аҳамият касб этмоқда. Мақолада татқиқотнинг назарий ва амалий истиқболлари
кўриб чиқилади.
Калит сўзлар: ахборот жамияти, ахборот хавфсизлиги,
кибертерроризм, ахборот уру-
ши.
Замонавий шароитда бошқа омиллар қатори ахборот-коммуникация технологияла-
ри ва Интернет ҳам
жадал ривожланиб, жамиятдаги сиёсий жараёнларга катта таъсир
кўрсатаётгани бу алоҳида эътиборнинг сабаблари ҳисобланади.
Бундай тенденция, ав-
валамбор, ахборот жамиятини шакллантиришга, сўнгра
ахборот урушларининг пайдо
бўлишига ва ниҳоят, ахборот хавфсизлигини таъминлашга олиб келди.
Жамиятнинг турли соҳаларида электрон хизматларни амалга ошириш ва хусусан,
электрон ҳукумат ва электрон
тижоратни шакллантириш, айнан ахборот технологияла-
ридан фойдаланиш орқали амалга оширилади. Бундан ташқари, жамият ҳаётининг турли
соҳалари манфаатларини ҳимоя қилиш даражаси ва сифати ахборот хавфсизлигини қандай
таъминлашга боғлиқ.
Давлатнинг ахборот-коммуникация тизимларининг мунтазам ишлашига боғлиқлиги жа-
миятнинг ахборот заифлигини сезиларли даражада оширади. Хусусан, сўнгги
йилларда
ахборот омиллари ва ахборот таҳдидлари давлатнинг сиёсий барқарорлиги ва сиёсий хавф-
сизлигига бевосита таъсир кўрсатмоқда, бу тинчлик ва барқарорликнинг ахборот хавфсиз-
лигига боғлиқлигини яна бир бор намойиш этади.
Кўпгина ҳолларда, ахборот хавфсизлиги анъанавий равишда шахс, жамият ва давлатнинг
ахборот манфаатларини ички ва ташқи таҳдидлардан ҳимоя қилиш ҳолати сифатида тақдим
этилади
1
, уларнинг ҳимояси уларнинг барқарор ривожланишини таъминлайди. Ҳозирги
вақтда «ахборот хавфсизлиги» атамаси билан бир қаторда «киберхавфсизлик» атамаси
ҳам қўлланилмоқда. Кўпгина ҳолларда, бу ҳодисалар битта деб ҳисобланади, аммо бундай
эмас. Икки масала ўртасидаги фарқларни кўрсатиш, улардан келиб чиқадиган бошқа ма-
салаларнинг моҳиятини тўғри аниқлашга имкон беради. Бунга ахборот ва киберҳужумлар,
ахборот терроризми ва кибертерроризм, ахборот екстремизми ва кибер екстремизм кира-
ди. Масалан, киберҳужумлар махсус компютер дастурлари орқали
ахборот ва кибер ма-
конда жойлашган объектларга зарар етказадиган мақсадли ҳаракатлар деб ҳисобланади.
Бундай кибер ҳужумлар ички ва ташқи бўлиши мумкин. Киберҳужумлар кўпинча мамла-
кат ташқарисидан сиёсий, иқтисодий, екологик ва техник мақсадларда амалга оширилади.
1
Возженников А.В. Национальная безопасность: теория, политика, стратегия. -М.: ВТИ «Модуль», 2000.
-64 с.