Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

UYG‘UNLASHTIRISH
Ruziyeva Nargiza Xusenovna
Toshkent shahar Olmazor tumanidagi 28-maktabning 
tarix hamda davlat va huquq asoslari fani o‘qituvchisi
Annotatsiya: 
Mazkur maqolada umumta’lim maktablari tarix darslari samaradorligini, 
o‘quvchilarning bilish jarayonini yuksaltiradigan o‘yinli texnologiyalar haqida fikr yuritilgan. 
Kalit so‘zlar: 
O‘yinli texnologiyalar, sog‘lom fikr, ijtimoiy faollik, shaxs, tarix darsi, 
dunyoqarash, milliy. 
O‘yinli texnologiyalar turli shaklda bo‘lsada, ularning barchasi o‘z mazmuniga ko‘ra yagona 
maqsad sari yo‘naltirilgan, ya’ni ular o‘quvchilarning nazariy bilimlarini chuqarlashtirish, 
kengaytirish, egallagan nazariy bilimlaridan amaliyotda mustaqil va samarali foydalana olish 
ko‘nikmalarini hosil qilish, ularni ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni uyushtirishga tayyorlash, 
ijtimoiy faollikni shakllantirish, yetuk axloqiy sifatlarni tarkib toptirish, teran va sog‘lom fikr, 
keng dunyoqarash egasi bo‘lgan kamol shaxsni kamol toptirishdan vazifalarni hal etadi. 
Inson hayotida o‘yin faoliyati orqali quiydagi vazifalar amalga oshiriladi: 
1.O‘yin faoliyati orqali shaxsning o‘qishga, mehnatga bo‘lgan bo‘lgan qiziqishi ortadi;
2. O‘yin davomida shaxsning muloqotga kirishishi ya’ni, kommunikativ – muloqot madaniyatini 
egallashga yordam beradi;
3. Shaxsning o‘z iqtidori, qiziqishi, bilimi va o‘zligini namoyon etishiga imkon yaratadi;
4. Hayotda va o‘yinda yuz beradigan turli qiyinchiliklarni yengishga va mo‘ljalni to‘g‘ri olish 
ko‘nikmalarini tarkib topishida yordam beradi; 
5. O‘yin jarayonida ijtimoiy normalarga mos xulq-atvorni egallash, kamchiliklarga barham 
berish imkoniyati yaratiladi; 
6. Shaxsning ijobiy fazilatlarini shakllantirishga zamin tayyorlaydi; 
7. Insoniyat uchun ahamiyatli bo‘lgan qadriyatlar tizimi, ayniqsa, ijtimoiy, ma’naviy-madaniy, 
milliy va umuminsoniy qadriyatlarni o‘rganishga e’tibor qaratiladi; 
8. O‘yin ishtirokchilarida ommaviy muloqat madaniyatini rivojlantirish ko‘zda tutiladi. 
Didaktik o‘yinli texnologiyalarni o‘quvchilarning bilim olishi va o‘yin faoliyatining uyg‘unligiga 
qarab: 
- syujetli – rolli o‘yinlar;
- ijodiy o‘yinlar; 
- ishbilarmon o‘yinlar;
- anjumanlar;
- o‘yin – mashqlarga ajratish mumkin. 
Bugungi kunda zamonaviy ta’limni tashkil etishda rolli o‘yinlardan samarali foydalanishga 
alohida e’tibor berilmoqda. O‘quvchilarda muayyan faoliyat yuzasidan egallagan nazariy 
bilimlarni amaliy ko‘nikma va malakalarga aylantirish, ularda ta’limiy faollikni yuzaga keltirish, 
ularni ijtimoiy munosabatlar jarayoniga keng jalb etishda rolli o‘yinlar o‘ziga xos o‘rin tutadi. 
Bugungi kunda ta’lim jarayonida qo‘llash nihoyatda qulay bo‘lgan bir qator o‘yinli texnologiyalar 
yaratilgan. O‘yinli texnologiyalar ta’lim jarayonining samaradorligini ta’minlash, o‘quvchilarda 
muayyan faollikni yuzaga keltirish, shuningdek, bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilishga 
xizmat qiluvchi vaqt oralig‘ini qisqartirish, ta’limni jadallashtirishga yordam beradi. 
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqgan holda tarix darslarida qo‘llaniladigan o‘yinlardan bir 
nechtasini ko‘rib chiqamiz. 
Zakovat o‘yini – bu o‘yinni o‘tkazishda dastlab sinfxonani o‘yinga moslashtirish lozim. O‘yin 
ishtirokchilari test yordamida saralab olinadi. Yuqori ball olgan o‘quvchilar o‘yinda ishtirok etish 
huquqiga ega bo‘ladilar. O‘yin ishtirokchilari 6-8 kishidan iborat bo‘ladi. Qolgan o‘quvchilar 
esa o‘yinni tomoshabin sifatida kuzatib turishadi. O‘yin uchun mo‘ljallangan savollar konvertga 
joylashtirib o‘qib eshittiriladi. Guruh sardori savolni o‘qib o‘qituvchiga beradi. Javobni aniqlash 
uchun bir daqiqa vaqt ajratiladi. Bu vaqt orasida o‘yin ishtirokchilari javobni maslahatlashib 
topishga harakat qilishadi. Bu o‘yinni asosan yuqori sinfda o‘tkazish tavsiya etiladi. 
Zakovat o‘yinlarida asosan, o‘rtaga muammoli savollar tashlanib, shu muammoni hal etishga 

---

37