Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. S, Matjonov. X. G‘ulomova “Boshlang‘ich sinf o‘qish darslarini pedagogik texnologiya 
asosida tashkil etish”. Toshkent. 2008-yil.
2. Umumiy o‘rta ta’limning Davlat ta’lim standarti va o‘quv dasturi. Toshkent. 2017-yil.
3. S. Matjonov. “O‘qish kitobi” 4-sinf. Toshkent. 2017-yil.

---

39
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
UMUMTA’LIM MUASSASALARIDA TARBIYAVIY TADBIRLAR TASHKIL ETISH 
ORQALI O‘QUVCHILARNI IJTIMOIYLASHUV JARAYONIGA TAYYORLASHNING 
PEDAGOGIK XUSUSIYATLARI
Mamatova Mavjuda Odilovna
Qo‘qon shahar 31-maktab MMIBDO‘
Tel: [phone]
Annotatsiya: 
o‘quvchi-yoshlar ma’naviy-axloqiy, g‘oyaviy-siyosiy, badiiy-estetik, jihatlarini 
shakllantirishda ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarning o‘rni va roli beqiyosdir. 
Kalit so‘zlar: 
ma’naviy-axloqiy, tarbita mexanizmlari, kreativ va tanqidiy fikrlash, g‘oyalar 
xilma-xilligi, obrazli tasavvur.
O‘quvchi yoshlarni milliy urf-odatlarimiz, qadriyat va an’analarimizga sadoqat ruhida 
tarbiyalash hozirgi kunning eng dolzarb masalalaridan bo‘lib hisoblanmoqda desak mubolag‘a 
bo‘lmaydi. Yoshlar qalbi va ongiga yurtga sadoqat tuyg‘ularini chuqur singdirish masalasi muhim 
ahamiyat kasb etmoqda. Qadriyatlarimizning ma’naviy asoslarini mustahkamlash bugungi 
kun o‘quvchisini ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalashga katta e’tibor berishimiz zarurligini 
ko‘rsatib beradi. O‘quvchi-yoshlarni ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalashda ma’naviy-ma’rifiy 
tadbirlarning ahamiyati beqiyosdir. Lekin shuni alohida ta’kidlash joizki, yaxshi tashkil etilmagan, 
avvaldan puxta tayyorlanib, reja asosida tashkil etilmagan tadbirlar ma’naviy-axloqiy tarbiyaga 
hissa qo‘shishi qiyin.
Ta’lim tizimida tashkil etilayotgan ma’naviy-marifiy tadbirlarni mohirlik bilan tashkil etish, 
ularning ma’naviy-axloqiy tarbiyadagi samarasini oshirish uchun avvalo, a’lo darajada tuzilgan 
senariy, tadbir o‘tkazish joyi va vaqti to‘g‘ri tanlanishi, ishtirokchilar tegishli va muntazam 
tayyorgarlikka ega bo‘lishlari talab etiladi. Tarbiyaviy tadbirlarni muntazam ravishda o‘tkazisb 
borish davomida o‘quvchilarda o‘zini-o‘zi tarbiyalash mexanizmini ham shakllantirib borishda 
o‘qituvchilar va xususan, ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosarining o‘rni 
beqiyosdir. Bunda o‘quvchilarning jismoniy, aqliy, axloqiy, estetik rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan 
ma’naviy qarashlarning jadal o‘sishi ta’minlanadi. 
Ta’lim-tarbiya jarayonida pedagog va o‘qituvchilar, o‘quvchi-yoshlarga o‘zini-o‘zi tarbiyalash, 
o‘z kamchilik va nuqsonlarini tuzatish, shaxsini rivojlantirishga undovchi eng kuchli omil – o‘z-
o‘zini tanqid qilish prinsiplariga ijobiy yondashishni o‘rgatish zarur. Maktablarda tashkil etiladigan 
ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarda muntazam ishtirok etuvchi o‘quvchilarda kreativ va tanqidiy 
fikrlash, g‘oyalar xilma-xilligi, obrazli tasavvur kabi jihatlar keng miqyosda ko‘zga tashlanadi. 
Tarbiyaviy tadbirlarning mazmuni ma’naviy-axloqiy, milliy madaniyatimiz, ma’naviy 
merosimiz, sharqona axloq kategoriyalarini qamrab olgandagina tarbiyaviy ahamiyat kasb 
etadi. Tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etishda xalqimizning milliy xususiyatlarini shakllantirish va 
rivojlantirishga qaratilgan jihatlariga alohida e’tibor berishni nazarda tutish lozim. Bunda:
- millatimiz hayotida jamoa bo‘lib yashash muhitining ustunligi;
- oila, mahalla, elu-yurt tushunchalarining muqaddasligi;
- millatning o‘lmas ruhi bo‘lgan ona tiliga muhabbat;
- kattaga hurmat va kichikka izzatda bo‘lish;
- mehr-muhabbat, go‘zallik va nafosat, hayot badiiyligining ramzi – ayol zotiga ehtirom;
- qonun ustuvorligi;
- ajdodlar merosi;
- o‘zga xalq va davlatlarning ilg‘or tajribalarini va madaniyatini o‘rganish kabi mavzularda 
tashkil etiladigan tadbirlar – bugungi kun o‘quvchi-yoshlarini ilhomlantiruvchi manba bo‘lib xi-
zmat qilishi lozim. 
Shuni qayd etish lozimki, har bir rejalashtirilgan tarbiyaviy tadbir faol usullardan foydalanib, 
quyidagi vazifalarni hal etishni ko‘zda tutsa, maqsadga muvofiq bo‘lar edi.
- O‘quvchi yoshlarning qiziqish va ehtiyojlarini muvofiqlashtirgan holda dasturlar tayyor-
lash va namoyish etish.
- O‘quvchilarni turli mavzular yuzasidan tezkor fikr yuritishga moyillash;
- O‘quvchilarning zukkolik xususiyatlarini shakllantririshga xizmat qilish;
- Nutq madaniyati, muomala madaniyatini o‘stirish borasida ham ijobiy yutuqlarni qo‘lga 

---

40