Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati
1.J. Shustereder (2014): Yevropa Ittifoqida va Markaziy Osiyoda O‘qituvchilar Siyosati. 
2. Iqtisodiy Xamkorlik va Rivojlantirish Tashkiloti (OECD) (2016): PISA 2015 natijalari: 
Muvaffaqiyatga erishish uchun maktablar uchun strategiya va amaliyotlar (II Bob).
3. Ulrich, D., Zenger, J. and Smallwood, N. (1999): Results-Based Leadership.

---

153
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA ROBOTOTEXNIKA TO‘GARAKLARINI 
YURITISHDA SCRATCH DASTURIDAN FOYDALANIB BOLALARNING 
MATEMATIK VA MANTIQIY FIKRLASHINI RIVOJLANTIRISH.
Bo‘ronova Gulnora Yodgorovna
Buxoro Davlat Universiteti AT kafedrasi o‘qituvchisi
Rajabova Halima Bafoyevna
Buxoro tuman 16-maktab matematika fani o‘qituvchisi 
Telefon: [phone]
[e-mail]
Annotatsiya:
Hozirgi kunda robototexnika deyarli barcha sohalarda keng tarqalgan faoliyat 
va ishlab chiqarish tizimidir. Robotdan foydalanish zarurati texnologiya ishlab chiqarishni 
avtomatlashtirish zarurati bilan bog‘liqdir. Bu insoniyatga keltiradigan foydalari tufayli 
takomillashtirishga alohida e’tibor qaratish lozim.
Ushbu maqolada boshlang‘ich sinf robototexnika to‘garaklarida SCRATCH dasturi yordamida 
bolalarning matematik va mantiqiy fikrlashini rivojlantirish masalalari muhokama qilingan. 
Kalit so‘zlar:
robototexnika, robotlar, SCRATCH, buyruqlar, boshqaruv tugmalari, axborot 
tizimlari.
Jahon tadqiqotlariga ko‘ra shaxsiy kompyuterlar birinchi paydo bo‘lgan 1970 va 
1980-yillarning oxirlarida, barcha uchun bolalarga qanday qilib dasturlashni o‘rgatish muammosi 
paydo bo‘lgan. Minglab maktablar millionlab o‘quvchilarga Logo yoki Basicda oddiy dasturlar 
yozishni o‘rgatish orqali ishni boshlashdi. Bu borada bolaning matematik va mantiqiy fikrlash 
darajasi asosida ishni boshlash kerak. Hozirgi kunda yangi O‘zbekiston kelajagi bo‘lgan bolalarni 
dasturlashga o‘rgatishni boshlang‘ich sinfdan boshlash juda muhim..O‘qituvchi dasturlashni 
bolalarga o‘rgatishda ko‘plab muammolarga duch keladi. Bu muammolarda asosiy omil ko‘plab 
bolalar dasturlash sintaksisini o‘zlashtira olmaganligidir. Biz taklif qilayotgan robototexnika 
to‘garak dasturiga muvofiq bolalar dasturlashni vizual dasturlar vositasida o‘rganishadi. Bunda 
turli virtual dasturiy vositalardan foydalaniladi. Kompyuterda, telefonda yoki planshetda o‘yin 
o‘ynashni va 3D multfilmlarini tomosha qilishni yoqtirishingiz shubhasiz. Ularning qanday 
yaratilishini bilasizmi? Buning uchun dasturlar, ya’ni kompyuterga qahramonlarning ekran 
bo‘ylab harakatlanishini buyuruvchi buyruqlar to‘plami kerak bo‘ladi.Endi esa – eng muhimi. 
Bunday dasturlarni o‘zingiz yaratishingiz mumkin! O‘z qahramonlaringiz ishtirok etuvchi 
o‘yinlarni o‘ylab topish, multfilmlarni chizish – xohlagan narsangizni qilishingiz mumkin. 
Ushbu maqsadda bolalar uchun maxsus Scratch dasturlash muhiti yaratilgan. Dasturlarni yig‘ish 
qulay bo‘lishi uchun, undagi barcha buyruqlar rangli blokli belgilar ko‘rinishida tasvirlangan. 
Bu “Lego” konstruktoriga o‘xshashdir. Shunchaki kubikchalarni olasiz va murakkab dastur yoki 
o‘yinni bir joyda yig‘asiz.
Scratch - bu asosan kodni o‘rganishda yordam beradigan 8-16 yoshdagi bolalarga 
mo‘ljallangan blokli vizual dasturlash tili va veb-sayti. Sayt foydalanuvchilari Internetda 
blokga o‘xshash interfeys yordamida loyihalar yaratishlari mumkin. Xizmat MIT Media Lab 
tomonidan ishlab chiqilgan , 70 dan ortiq tillarga tarjima qilingan va dunyoning aksariyat 
qismlarida qo‘llaniladi. Scratch maktabdan keyingi markazlarda, maktablarda va kollejlarda, 
shuningdek boshqa jamoat bilimlari muassasalarida o‘qitiladi va qo‘llaniladi.
Scratch qiziqarli va dasturlashni o‘rganish oson bo‘lishi uchun yaratilgan. Unda bloklarga 
asoslangan dasturlash yordamida interaktiv hikoyalar, o‘yinlar , badiiy , simulyatsiya va 
boshqalarni yaratish uchun vositalar mavjud . Scratchda o‘zining bo‘yoq muharriri va ovoz 
muharriri o‘rnatilgan. Foydalanuvchilar Scratchda bloklar palitrasidan bloklarni sudrab olib, 
boshqotirmalar kabi jumboq singari dasturlash orqali dasturlashadi. Bir nechta bloklarning 
tuzilmalari skript deb nomlanadi . Ushbu dasturlash usuli (bloklar bilan qurilish kodi) “ sudrab 
olib tashlash dasturlash “ deb nomlanadi
Scratch - bu asosan kodlash uchun o‘quv vositasi sifatida 8-16 yoshdagi bolalarga mo‘ljallangan 
blokli vizual dasturlash tili va veb-sayti. Sayt foydalanuvchilari Internetda bloklarga o‘xshash 
interfeys yordamida loyihalar yaratishlari mumkin. Xizmat MIT Media Lab tomonidan ishlab 
chiqilgan , 70 dan ortiq tillarga tarjima qilingan va dunyoning aksariyat qismlarida qo‘llaniladi. 

---

154