|
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИГА « SCRATCH МУҲИТИДА ДАСТУРЛАШ»
БЎЛИМИНИ ЎҚИТИШ МЕТОДИКАСИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ
Палванова Дилдора Мансуровна
Урганч шаҳар 29-сон мактабнинг информатика фани
ўқитувчиси
Аннотация.
Ушбу мақолада
Skrаtch дастури ва унинг мактаб ўқувчиларини дастурлаш-
ни ўрганишдаги катта аҳамияти кўрсатилиб ўтилган. Бунда ўқувчиларнинг ёши ва син-
фи чегараланмайди ва уларни қизиқишларида турли ҳил ўйинлар, филмлар, аниматсион
ҳикоялар яратиш мумкинлиги айтиб ўтилган.
Калит сўзлар
: Skrаtch, дастурлаш, анимация, график, компютер, мултимедия, мотива-
ция, синхронизация
Skrаtch дастурлаш - Нисбатан яқинда пайдо бўлган дастурлаш муҳити бошланғич ва
ўрта мактаб ёшидаги ўқувчиларга ўйинлар, филмлар, аниматсион ҳикоялар ва бошқа кўп
нарсаларни яратишга имкон беради. Объектга йуналтирилган муҳитда Skrаtch дастури
турли хил буйруқлар блокларидан Лего конструкторларида кўп рангли ғиштлардан қандай
қилиб йиғилса, худди шу тарзда «йиғилади». Skrаtch дастурлари график блокларни сте-
кларга бирлаштириш орқали яратилади. Шу билан бирга, блоклар фақат синтактик тўғри
конструктсияларда бирлаштирилиши мумкин бўлган тарзда амалга оширилади, бу эса
хатоларни йуқ қилади. Турли хил маълумотлар турлари турли хил блок шаклларига эга
бўлиб, объектларнинг бир-бирига мослиги мос келмаслигини таъкидлайди. Дастур ишла-
ётганда ҳам унга ўзгартиришлар киритиш мумкин, бу муаммони ҳал қилишда янги ғоялар
билан тажриба ўтказишга имкон беради. Оддий буйруқларни бажариш натижасида кўплаб
объектлар турли хил хусусиятларга эга бўлган мураккаб модел яратилади.
Дастурлаш тўғрисида олдиндан ҳеч қандай маълумотга эга бўлмасдан тилни нолдан
ишлатишни бошлашимиз мумкин. Шуни таъкидлаш керакки, Skrаtch замонавий дунёга
бошқа муҳим педагогик ташаббуслар қатори кириб келмоқда. Улар бепул дастурий таъ-
минот ҳаракати ва «Битта бола, битта компютер» - 1: 1 ҳаракати.
Ушбу ҳаракат мафкурасига кўра, бола дастур-дастурларни эмас, балки турли хил фа-
олият усулларини ўзлаштириши керак: ўз ҳикояларини яратиш, ўйинлар ихтиро қилиш,
компютер моделларини ишлаб чиқиш. Бундай мақсадлар учун Skrаtch жуда мос келади.
Тилни ишлаб чиқувчилар Skrаtch муҳитида болалар замонавий маданиятни мустақил ра-
вишда қандай қилиб ўзлаштириши, тасвирлар, товушлар, аниматсиялар билан ўйнашлари
ҳақида ўйлашади. Ушбу муҳитда ўқувчилар тайёр компютер ўйинларидан фойдаланмай-
дилар, балки ўзларининг ўйинлари, ҳикоялари ва моделларини қурадилар. Ушбу ижодий
фаолият давомида ўқувчилар ривожланади.
1:1 ҳаракатининг мақсади нафақат болаларга техник воситаларни бериш, балки акса-
рият катталар ўйлагандан кўра яхшироқ ва чуқурроқ фикрлашга ёрдам беришдир. Ушбу
мақсадга эришиш учун янги қудратли ғояларни тақдим этишнинг янги усуллари тақдим
этилиши мумкин бўлган электрон қоғозларнинг янги шакллари каби янги техник ва да-
стурий муҳитлар яратилмоқда. Катталар ҳам, болалар ҳам ўқиш, ўйнаш, таснифлаш,
муҳокама қилиш ва танқид қилишлари учун ушбу янги адабиёт намуналари Интернетда
нашр этилмоқда. Билимларни ўзлаштиришнинг янги услуби талабаларга ғоялар ҳақида
ўйлаш ва уларни муҳокама ва танқид қилиш учун қулай бўлган тармоқ шаклида тақдим
этиш имкониятини беради. Алан Кай таъкидлаганидек, «мунозара ва танқид қилиш им-
конияти бу ўрганишнинг энг қадимий асосларидан биридир». Чуқур ғоялар билан ўзаро
алоқалар тажрибаси одамларни ё’лдан оздириши қийинлашади, чунки улар танқидий ва
ҳар қандай афсона ва мим билан фаол ишлаш тажрибасига эга бўладилар.
Scratch мафкурасининг ўзи ўқитишда муаммоли ёндашув ва лойиҳа усули каби замо-
навий ўқитиш усуллари ва технологияларидан фойдаланишга имкон беради. Тилнинг асо-
сий тузилмалари ва атроф-муҳит имкониятларини ўргангандан сўнг, тегишли лойиҳани
яратиш ва ишлаб чиқиш вазифаси қўйилади. Булар турли хил ҳикоялар бўлиши мумкин,
мавзуни ўқитувчи талабаларнинг ёш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда таклиф қилади,
масалан, «Менинг оилам», «Менинг севимли машғулотим», «Иқтидорли одамлар» (про-
162
Do'stlaringiz bilan baham: |
