Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

9 0
Dastlabki quritishdan keyin namlikni aniqlash. 
Don tarkibida namlik 18% dan 
ortiq bo‟lgan hollarda, namlikni aniqlash ikki yo‟l bilan, ya‟ni dastlab quritib amalga 
oshiriladi.
Dastlabki quritish uchun texnik torozilarda 20 gr don tortilib 8-10 sm diametrli yuza 
idishga joylanadi va quritish javonida 105° haroratda 30 daqiqa davomida bir oz quritiladi. 
Shu vaqt o‟tgandan keyin idish javondan olinadi, ochiq holatda sovutiladi va 0,01 aniqlikda 
tortiladi. So‟ngra don tegirmonchada (DAST da belgilanganidek kattalikda) yanchiladi va 
har biri 5 gr dan ikki namunacha tortiladi. Quritish javonida namunalar 130° haroratda 40 
daqiqa quritiladi. Dondagi namlik hisobi-ni aniqlash quyidagi formulada amalga oshiriladi:
XqlOO-(S-ch) bu yerda: X — don 
namligi (%);
S - quritilgandan keyingi maydalanmagan 20 gr og‟irlik-dagi don;
ch - dastlabki quritilgan va quritilgandan keyingi may-dalangan 5 gr don
og‟irligi. 
Ushbu formula quyidagicha echiladi. Dastlabki quritilgan va maydalangan 5 gr donni 
quritish natijasida nam (5-ch) lik bug‟-lanadi. Dastlabki quritilgan donning hamma 
namunadan (S) esa:
С - ( 5 - ч )
5
Quritilgunicha 20 gr nam donda namlik mavjud.
^(20-С) + С.(5-г> 
kj
 ,,,(20-0 
5
5
Namlikni umumiy miqdorini foizda quyidagi formula orqali echiladi:
20- — • — = 1 0 0 - С - ч )
5
 
2 0
Namlikni har biri 5 gr namunada alohida hisoblanadi. Nam-lik foizi esa ikki aniqlashning 
o‟rtacha arifmetik ma‟lumotlar-dan 0,1 aniqlikkacha ko‟rsatiladi. Ikkala parallel aniqlash 
o‟rtasi-dagi farq 0,25% dan oshmasligi kerak. 
Misol, agar quritilgandan keyin 20 gr namunadagi maydalan-magan don og‟irligi 17,82 
gr, maydalangan donning 5 gr namunachani batamom quritilgandan keyingi og‟irligi (ch) 
4,35 gr teng bo‟lsa, namlik foizi formula bo‟yicha quyidagiga teng bo‟ladi: 
100-( 17,82-4,35)ql 00-77,52q22,48%