Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

X-bob. Ilmiy tadqiqotlarni hujjatlashtirish va xisobot 
ishlarini yuritish
 

---

mutaxasislar soniga va boshqa omillarga bog'liq. Shunga ko„ra ilmiy dasturda 
ilmiy ishni olib borish uchun talab etiladigan sarf harajatlar albagta ko„rsatilishi 
zarur. Ilmiy loyixa quyidagi tartibda yoziladi.: 
1
-ilmiy ishning dolzarbligi, maqsadi va vazifalari o„zida aks etgan kiskacha 
annotatsiya; 
2
-bu soxada mukaddam olib borilgan ilmiy ishlar to„g„risida qiskacha axborot; 
3 -ilmiy ish olib borilayotgan tashkilatning manzili, telefoni, faks va internet 
pochtasi, ijrochilar to„g„risida ma‟lumotlar; 
4-
ilmiy ish bilan bogMiq sarf harajatlar , harajatlar smetasi, ilmiy ishning 
davomiyligi; 
5-
ilmiy ishdan kutilayotgan natijalar va uning iqtisodiy samaradorligi 
ko„rsatiladi. 
Ilmiy loyixa o„z mazmuni , yo„nalishi bo'yicha tanlavga taqdim etiladi. 
Taqdim etilgan loyixalar ikkita va undan ortiq ekspertlar tomonidan o„rganiladi. 
Maxsus ekspert komissiyalari tomonidan istiqbolli deb topilib ijobiy baxolangan 
ilmiy loyixalarga moddiy mablag
1
ajratiladi. 
Ilmiy dastur.
Ilmiy loyixa tasdiqlanib, ilmiy ish bajarilishi uchun kerakli 
mablag
4
ajratilganidan keyin tadqiqotchn tomonidan ilmiy dastur to„ziladi. Ilmiy 
dasturda ilmiy ishni olib borish tartibi, uslubiyati ko„rsatiladi. Ilmiy ish ilmiy 
dasturga kat‟iy rioya qilingan tarzda olib borilishi lozim. Ilmiy ishni sifatli 
bajarilishi uchun ilmiy dastur mukammal, puxta to„zilimshi lozim. Ilmiy dastur 
asosan 5 ta qismdan iborat bo„lib, quyidagi tartibda to„ziladi: 
1.
Kirish. Bu qismda mavzuning dolzarbligi, maqsad va vazifalari yoritiladi, 
P. Adabiyotlar sharxi. Bu boMimda mavzuga oid muqaddam olib borilgan ilmiy 
ishlar taxliliy tarzda yoziladi, 
SH. Xo„jalikning tuproq-iqlim sharoiti va tadqiqotlar olib borish metodikasi. Bu 
bobda tadqiqot dalasining tuproq sharoiti, iqlimi, tajriba olib borish uslubiyati va 
tajriba sxemasi keltiriladi. Tadqiqot olib borish uslubiyatida ilmiy ishda 
qoMlaniladigan har bir agrotexnik, fiziologik, agrokimyoviy, agrofizikaviy va 
boshqa eksperimentlami uslubiy asoslari aniq ko„rsatilishi lozim. 
IV.
Kutilayotgan natijalar. Bu boMimda ilmiy ishdan kutilayotgan natijalar, 
ilmiy ishning ilmiy va g„oyaviy asoslari, iqtisodiy samaradorligi ko„rsatiladi. 
U. Foydalanilgan adabiyotlar. Bu bo„limda ilmiy ishda foydalanilgan 
adabiyotlarning to„liq ruyxati keltiriladi. 
Ilmiy dastur foydalanishdan oldin uslubiy va ilmiy kengashlarda ko„rib 
chiqilishi va tasdiqlanishi lozim. So„ngra har bir olib boriladigan barcha jarayonlar 
qat‟iy dasturga amal qilgan holda olib boriladi. Turli sabablarga . ko„ra ilmiy ishda 
dasturga amal qilinmasa ilmiy ish bo„zilgan bo„ladi. 
Fenologax 
kuzatuvlar, 
xisob 
ishlari 
yuritish 
va 
laboratoriya 

---

1 6 8
eksperimentlapri daftarlari.
Birlamchi hujjatlar ichida eng muhimlaridan biri 
fenologik kuzatuv, xisob ishlari va laboratoriya eksperimentlari olib borish 
daftarlari xisoblanadi. Bu hujjatlarda ilmii ishda zarur bo„lgan ma‟lumotlar yozib 
boriladi. Kuzatuv, xisob va eksperiment daftarlari foydalaiishdan oldin har bir 
varag„i raqamlanib chiqiladi, so„ngra tikilib, oxirgi betiga tamg„a bosiladi va ilmiy 
kotib tomoiidan tasdiqlanadi. Tadqiqot davomida tamg„alangan daftarlaming 
bironta ham varog„i yirtib olinishi mumkin emas. 
Fenologik kuzatuv, xisobga olish va eksperimental analizlardan olingan 
malumotlar daftarga kat‟iy qora oddiy kalamda yozib boriladi. Daftarga 
ma‟lumotlar ruchkada, kimyovmiy yoki rangli qalamlarda yozilishiga ruxsat 
etilmaydi.