Toshent irrigаtsiya vа qishloq xoʼjаligini mexаnizаtsiyalаsh muhаndislаri instituti

8-jadval
Massiv markazidagi qurilishlar qiymati.

Loyihani ish-lagan tashki-lot nomi	qurilishning nomi	qurilish-ning qiy-mati ming soʼm	1-yechim			2-yechim
			soni	umumiy qiymati ming soʼm	soni		umumiy qiymati ming.soʼm
А - uy-joy kurish
«Oʼzqishloq-qurilish-loyiha»	3 хонали уй		2
	4 хонали уй		2		8
	5 хонали уй		5		7
	Жами		15		15
B – madaniy-maishiy bino va inshootlar
«Oʼzqishloq-qurilish-loyiha»	Maxalla guzari		1		1
	Jami :
V – maʼmuriy ishlab chikarish binolari va inshootlari
816-17С	K/x tex. Va mayishiy ustaxonalar		1		1
	Jami:		2
	Xammasi:

Qishloqlarni muhandislik jihozlashga va obodonlashtirishga ketadigan xarajatlar ularning bir odamga toʼgʼri keladigan oʼrtacha qiymati yordamida aniqlanadi (tavsif etilgan bir odamga toʼgʼri keladigan muhandislik jihozlash va obodonlashtirish qiymati 1000 ming soʼm, bir oila 5400 ming soʼm).

Yechimlar buyicha aniqlangan kapital xarajatlar 9-jadvalga yoziladi.
9-jadval
Yechimlar boʼyicha kapital xarajatlar hajmi.

т/р.	Xarajatlar turlari	Xarajat qiymati, ming.soʼm
		1-yechim	2-yechim
1	2
1.	Uy-joy qurish	620000	670000
2.	Madaniy-maishiy qurilish	700000	700000
3.	Maʼmuriy, ishlab chiqarish va boshqa qurilishlar	250000	250000
4.	Muhandislik jihozlash va obodonlashtirish	50000	50000
	Jami:	1620000	1670000

Bino va inshootlardan foydalanish xarajatlari kapital xarajatlar qiymatidan % hisobida aniqlanadi (bosqich loyihasidagi hisoblar uchun uni kapital xarajatlarning 3-5 % miqdorida qabul qilish mumkin).

Transport xarajatlari tarkibiga yetishtirilgan mahsulotni dalalardan xoʼjalik markazlariga tashish, yuklarni xoʼjalik markazidan dalalarga tashish (mineral va mahalliy oʼgʼitlar, yonilgʼi-moy va boshqalar) va ishchilarni ish oʼrniga olib borishga va olib kelishga ketadigan xarajatlar kiradi.
10-jadval_Yechimlar_buyicha_amortizatsiya_ajratmasi,_bino_va_inshootlardan_foydalanishni_tashkil_qilish_uchun_ketadigan_xarajatlar'>10-jadval
Yechimlar buyicha amortizatsiya ajratmasi, bino va inshootlardan foydalanishni tashkil qilish uchun ketadigan xarajatlar

Т.р	Xarajat turlari	Аjratiladigan %	Xarajatlar, ming soʼm
			1-yechim	2-yechim
1	Аmortizatsiya ajratmasi shu jumladan:-uy-joy qurish	2,1
	madaniy-maishiy bino va inshootlar	2,1
2	maʼmuriy, ishlab chiqarish bino va inshootlari	3,0
3	- muhandislik jihozlariva obodonlashtirish	4,2
4	Bino va inshootlardan foydalanish bilan bogʼliq xarajatlar	4,1
	Jami :

Yuklarni tashishga ketadigan transport xarajatlari quyidagi ifoda yordamida aniklanadi:
=1250,7 *25*1.8*1000/1000= ming so`m
=1250,7 *25*1,9*1000/1000= ming so`m
Bunda: – massiv ichida yuklarni tashish xarajatlari, ming soʼm;
– massivda foydalaniladigan yerlar maydoni, ga;
У – 1 ga toʼgʼri keladigan oʼrtacha yuklar miqdori, т; 20-25 т.
R – yuklarni tashishning oʼrtacha masofasi, km;
– 1 t yukni 1 km masofaga tashish haqqi, soʼm (8-ilova).
Bir gektarga toʼgʼri keladigan oʼrtacha yuk tarkibiga urugʼlik, maʼdanli (mineral) va mahalliy oʼgʼitlar, asosiy va qoʼshimcha mahsulotlar hamda sarflanadigan yonilgʼi miqdori kiradi. 1.8км. 1,9 км.
Paxtachilikka ixtisoslashgan massivlarda paxta hosili massiv markazlariga olib kelinmasdan toʼgʼri daladan paxta qabul qilish joylariga joʼnatilsa, uni massiv markazlarini joylashtirish loyihasi yechimlarini iqtisodiy asoslashda hisobga olmaslik kerak. Ishchilarni ish oʼrniga olib borish va olib kelish xarajatlari quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi:
=1250,7 *55*2*1.8*500/(1000*0,9*0,7*24)= ming so`m. = 1250,7*55*2*1,9*500/(1000*0,9*0,7*24)= ming so`m. Bunda: - ishchilarni tashish xarajatlari, ming soʼm;
– 1 ga yerga 1 yilda sarflanadigan mehnat miqdori, odam/kun (9-ilova);
– bir kundagi katnovlar soni; – avtomashinaning 1 km yurish haqi, soʼm (10-ilova); у – avtomashina sigʼimidan foydalanish koeffitsienti; j – avtomashinaningfoydali ish koeffitsienti; Ye – avtomashina sigʼimi, odam. 10-jadval
Yechimlar boʼyicha transport xarajatlari, ming soʼm hisobida

Transport xarajatlari turi	Transport xarajatlari miqdori
	1 - yechim	2 - ечим
Yuklarni tashish
Odamlarni tashish
Jami :

11-jadval
Yechimlar buyicha maʼmuriy boshkaruv xodimlari ish xaki fondi

Lavozimlar	1-yechim			2-yechim
	soni	oylik maoshi soʼm	yillik maoshi ming soʼm		soni	oylik maoshi soʼm	yillik maoshi ming soʼm
1	2	3	4		5	6	7
Fermer xoʼjaligi boshligʼi	2				4
Injener-mexanik	1				1
Injener gidrotexnik	1				1
Аgronom	1				1
Jami:

12-jadval
Yechimlar boʼyicha yillik xarajatlar

Xarajat turlari	Xarajatlar miqdori, ming soʼm
	1-yechim	2-yechim
1	2	3
Аmortizatsiya ajratmasi
Bino va inshootlardan foydalanishni tashkil qilish xarajatlari
Transport xarajatlari
Ish haqi fondi
Jami :

Kapital va yillik xarajatlar aniqlangandan keyin, yechimlar boʼyicha keltirilgan xarajatlar aniqlanadi. Bunda quyidagi ifodadan foydalaniladi: (10)
Bunda: – yechimlar boʼyicha keltirilgan xarajatlar, ming soʼm; – yechimlar boʼyicha yillik xarajatlar, ming soʼm;
– yechimlar boʼyicha kapital xarajatlar, ming soʼm;
– kapital xarajatlarning iqtisodiy samaradorligi koeffitsienti (qishloq xoʼjaligi uchun =0,07–0,15)
=132307,9 ming so`m +1620000 ming so`m х0,15=262846,1 ming so`m
=139727,5 ming so`m +1670000 ming so`m х0,15=271459,1 ming so`m.
Qaysi yechimda keltirilgan xarajatlar miqdori kam boʼlsa, shu yechim eng yaxshi, samarali yechim hisoblanadi va loyiha yechimi sifatida qabul qilinadi.


3- TOPSHIRIQ. MАSSIVDАGI ICHKI YOʼLLАRNI JOYLАSHTIRISH
Qishloq xoʼjalik korxonalari samaradorligi koʼp jihatdan yetishtirilgan mahsulotni, urugʼlikni, maʼdanli (mineral) va mahalliy ugʼitlarni hamda boshqa yuklarni oʼz vaqtida tashishga bogʼliq. Bu esa oʼz navbatida yuqori sifatli yoʼl tarmoqlarini rivojlantirish zaruratini keltirib chiqaradi.
Massiv ichidagi asosiy yoʼllarga markaziy qishloq bilan yordamchi qishloqlarni, chorvachilik fermalarini, dala shiyponlarini, mahsulotlarni qabul qilish, saqlash va qayta ishlash joylarini bogʼlovchi va massivni tashqi yoʼllar bilan bogʼlovchi yoʼllar kiradi.
Аsosiy yoʼl tarmoqlari quyidagilarni taʼminlashi kerak:
- qulay transport aloqalarini, transport ishlarining yil davomida oʼz vaqtida va minimal tannarxda bajarilishini taʼminlashi kerak;
- transport ishlarini yaxshi tashkil qilish natijasida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, qishloq xoʼjaligining yoʼlsizlikdan koʼradigan zararlarini kamaytirishi kerak;
- yerdan samarali foydalanishga foydalanishga va atrof muhitni muhofaza qilishga, yer maydonlarini toʼgʼri tashkil qilishga sharoit yaratishi kerak;
- yoʼl va yoʼl inshootlari qurilishiga sarflanadigan kapital xarajatlar miqdorining minimal boʼlishini taʼminlashi kerak.
Loyihani ishlashdan oldin massivda mavjud yoʼllar har tomonlama oʼrganiladi. Yoʼllarni oʼrganish vaqtida ularning sifati (yoʼl qoplamasi va yoʼldagi inshootlarning ahvoli), ularni taʼmirlash zarurati va boshqa sharoitlari oʼrganiladi. Bu ishlar davomida massivning yoʼllar bilan taʼminlanish darajasi ham aniqlanadi. Yoʼllarni oʼrganish natijalari 13-jadvalga yoziladi.