Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Patogenezi. 
Qon oqimi bilan parenximatoz organlari va nerv 
to‘qimalariga yetkazilgan parazitlar hujayralararo bo‘shliqiarda 
joylashib olishi oqibatida atrofdagi to‘qimalar tomonidan keskin 
ravishda javob reaksiyasiga olib keladi, natijada plazmodiylar 
atrofida mayda hujayralardan iborat infiltrat hosil bo‘ladi, so'ngra 
esa tipik granulatsion to‘qima o‘rab oladi, bu keyinchalik chokka 
aylanadi. Chokka ay langan tugunchalar parazitlaming koloniyalarini 
saqlaydi, ularning kattaligi no‘xat doni kattaligicha boiib, atrofdagi 
to‘qimalardan oqish yoki jigarrang boiishi bilan ajralib turadi. 
Ushbu tugunchalar atrofidagi to‘qimalarning surilishi, ezilishi 
oqibatida ularning degeneratsiyasi kuzatiladi. Natijada u yoki bu 
organ va to‘qimalaming funksiyasi buziladi va kasallikka xos 
boigan belgilar namoyon boiadi.
Patologoanatomik o‘zgarish!ar. 
Kasallikning boshlangich 
davrida yorib ko‘rilgan baliqlarning zararlangan organlarida yallig‘- 
lanish kuzatiladi, keyinchalik esa patologik jarayonning progressive 
rivojlanishi oqibatida organlaming hajmi kattalashadi. Masalan, 
yurak normaga nisbatan 2,5 marotaba, jigar esa hatto 10 
marotabagaeha kattalashganligini ko‘ramiz, so‘ngra esa degenerativ 
jarayonlaming rivojlanishi oqibatida zararlangan organlaming hajmi 
ancha kichrayadi. Bunda yurakning devoir qattiq, ushlab ko‘riiganda 
g‘adir-budur boiadi. Parenximatoz organlarda, mushaklarda, teriosti 
biriktiruvchi to‘qimada yumaloq yoki noaniq shaklga ega boigan 
jigarrang tusdagi donachalami uchratish mumkin. Ba’zan qobig‘i 
yorilgan sistalami ham uchratamiz. Jigar va qorin devorining ichki 
qatlamida donachalar (donador tuzilishga ega) turli rivojlanish bos- 
qichidagi tuxumdomii eslatadi. Tashxis kompleks ravishda: epi­
zootologik maiumotlar, klinik belgilar, patanatomik o ‘zgarishlar 
hamda mikroskopik va mikologik tekshiruv natijasi asosida qo‘yi- 
ladi. Mikroskopik tekshiruvda zararlangan organda zamburugiar
88

---

yaxshi ko‘rinadi, uning biriktiruvchi kapsula bilan o‘ralgan yumaloq 
tanasini tezda va oson topishimiz mumkin.
Mikologik tekshirishda zararlangan organlardan birlamchi 
posevlar, ekib-o‘stirib ko‘rish jelatina yoki bulyonda o‘tkaziladi. 
Sun’iy oziqaviy muhitlarga - jelatina, MPB, 1% li qoramol zardobi 
quyilgan, zamburugiar yaxshi o ‘sib, yumaloq tanachani hosil 
qiladi, ulardan esa giflar kopayadi. Davolash usullari ishlab 
chiqilmagan.