TO’rtko’l tuman xtb ga qarashli

TO’rTKO’L TUMAN XTB GA QARASHLI

2-SON UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABI

BOSHLANG’ICH TA’LIM fani O‘QITUVCHISI

DJUMANIYAZOVA DILBARNING

MATEMATIKA FANIDAN 3-SINF UCHUN

Matematika tarixidan: raqamlar qanday paydo bo‘lgan?

MAVZUSIDA tayyorlagan bir soatlik OCHIQ



TO’RTKO’L-2019

Duradgorlik dastgohi, qo‘l asboblarining tuzilishi va turlari, ulardan foydalanish qoidalari.

Sana: ________ Sinf: 5 Fan: Texnologiya

T/r	Mashg‘ulotning borishi	Vaqti	Darsning borishi	Kerakli jihozlar	Fanga oid kompetensiya
1	Kirish: tashkiliy qism	5 daqiqa	Salomlashish Davomatni aniqlash O‘quvchilarni guruhlarga ajratish Tozalikka rioya qilish O‘quvchilarni darsga tayyorgarligini tekshirish	Me’yoriy hujjatlar
2	O‘tilgan mavzuni so‘rash	10 daqiqa	O‘quvchilarning o‘tilgan mavzuni qanday o‘zlashtirganini testlar, savollar har xil o‘yinlar yordamida aniqlash	Videoproyektor, notebook, testlar, savollar, tarqatma materiallar, rasmlar, jadvallar, plakatlar, marker, doska, chizg‘ich, “Kim epchil-u, kim chaqqon”, “Ko‘rsam tezroq o‘rganaman”, texnologiyalari	Axborot bilan ishlash kompetensiyasi Kommunikativ kompetensiya
3	Asosiy qism: Yangi mavzu bayoni	50 daqiqa	Yangi mavzu bo‘yicha to‘liq ma’lumotlar berish	Videoproyektor, notebook, rasmlar, slayd va videorolik namoyishi	Kommunikativ kompetensiya Axborot bilan ishlash kompetensiyasi
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	10 daqiqa	Yangi mavzuni turli xil savollar, topshiriqlar va mashqlar orqali mustahkamlash	“Jumlani davom ettir” “Charxpalak” “Tushunchalar tahlili” texnologiyalari	Shaxs sifatida o‘z-o‘zini rivojlantirish kompetensiyasi Umummadaniy kompetensiya
5	Darsni yakunlash	3 daqiqa	Baholarni e’lon qilish Faol qatnashgan o‘quvchilarni rag‘batlantirish	“Baholar diagrammasi”	To‘g‘ri va ongli kasb tanlay olish kompentensiyasi O‘z-o‘zini baholay olish kompetensiyasi
6	Uyga vazifa	2 daqiqa	Uyga beriladigan topshiriq yuzasidan ma’lumotlarni tushuntirish	FSMU texnologiyasi	Fan texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalana olish kompetensiyasi

Dars maqsadi:

Ta’limiy: o‘quvchilarga yog‘ochga ishlov beradigan dastgohlar haqida ma’lumotlar berish, qo‘l asboblarining tuzilishi va turlari, ulardan foydalanish qoidalari haqida umumiy ma’lumotlar berish.

Tarbiyaviy: texnika xavfsizligi qoidalari, yog‘och turlarining turmushda va xalq xo‘jaligidagi ahamiyatini, sanitariya gigiena talablariga rioya etishga o‘rgatish, yog‘och materiallarini tejamkorlik bilan ishlatishni o‘rgatish.

Rivojlantiruvchi: o‘quvchilarda yog‘ochga ishlov beradigan dastgohlarlar haqida ma’lumotlar berish, qo‘l asboblarining tuzilishi va turlari xaqidagi ko‘nikma va malakalarini shakllantirish, ilmiy izlanishga, ijodkorlikka yo‘naltirish.

Foydalaniladigan metodlar: og‘zaki, ko‘rgazmali, amaliy, “B/B/B” metodi, “Toifalash” jadvali kabi interaktiv metodlar.

Moddiy texnik jihatdan jihozlash va ko‘rgazmali qurollar: “Maktab ustaxonalarida yog‘ochga ishlov berishda xavfsiz mehnat qilish” o‘quv filmi, tayyor buyumlarning namunalari, 5-7 sinflar uchun mehnat talimi jadvallari, maktab ustaxonalarida ishlashdagi xavfsizlik texnikasiga oid jadvallar, namuna materiallar, proektsion materiallar, televideomateriallar, elektron materiallar, kompyuter, plakatlar, diapozitivlar, rasmlar, chizmalar, jadvallar, diagrammalar, darsliklar, metodik qo‘llanma, ma’ruza matni, lug‘atlar, ma’lumotnomalar, test materiallari, topshiriq kartochkalari, anketalar, tabiiy namunalar, xom-ashyo namunalari, test dasturlari, kodoskop, mustaqil bajarish topshiriqlari.

Mashg‘ulotning borishi

1. Tashkiliy qism. O‘qituvchi o‘quvchilarning yog‘ochga ishlov berish texnologiyasi bo‘limi umumiy tushunchalar qismida olingan bilimlarini “Erkin yozish” metodi orqali aniqlaydi. O‘quvchilarning mashg‘ulotga tayyorgarlik darajasini nazorat qiladi.

2. Uyga berilgan vazifalarni tekshirish.

3. O‘tilgan mavzuni takrorlash. Mahalliy hududda o‘sadigan daraxtlar va ulardan olinadigan yog‘och turlari, teksturasi va undan foydalanish, uog‘ochlarning sifatini va ularning nuqsonlarini aniqlashga doir savol javob tarzda takrorlanadi.

4. Yangi mavzuning bayoni.

Kirish yo‘riqnomasi:. Darsni duradgorlik o‘quv ustaxonasida tashkil qilish maqsadga muvofi q. Darsni boshlashdan oldin yog‘ochga ishlov beradigan stanoklar va ular haqida tushunchalarni, ishlatilishi to‘g‘risida ma’lumotlar berish lozim. O‘quvchilarga o‘quv ustaxonalarida ishlatiladigan qo‘l asboblarning turlari, tuzilishi, vazifasi, ularni ishga sozlash va rejalash va arralash vaqtida rioya qilinadigan xavfsizlik texnikasi va shaxsiy gigiena qoidalari haqida qisqacha tushuncha berib, so‘ngra rejalashni va arralashni mashq qildirish haqida ma’lumotlarni berish lozim.

Joriy yo‘riqnomasi: O‘quvchilarga mavzu yuzasidan quyidagi ma’lumotlar beriladi: Duradgorlik ishlarini bajarishda foydalaniladigan maxsus dastgoxlar har turli bo‘lib, ular ishlov berilayotgan yog‘och materiallarini kerakli xolatda mahkam tutib turish uchun xizmat qiladi.

Maktab ustaxonasidagi duradgorlik dastgohining asosiy qismi uning oyoqlariga o‘rnatilgan va kerakli balandlikda mahkamlanadigan ish stolidan iborat bo‘lib, u stolda tegishli kattalikdagi yog‘och materiallarini ishlov berish uchun kerakli holatda mahkam o‘rnatish uchun teshiklar ochiladi.

Qo‘l asboblarining tuzilishi va turlari, ulardan foydalanish qoidalari xaqida ma’lumot berish kerak. Duradgorlik dastgohlarining tuzilishi va ishlash qonun qoidalari xaqida tushunchalar berish asosida duradgorlik dastgohidan to‘g‘ri foydalanish usullarini mashq qilish bo‘yicha amaliy ishlar bajariladi. Bunda o‘qituvchi tomonidan mashqlar o‘quvchilarga ko‘rsati beriladi.

Yakuniy yo‘riqnoma: Joriy yo‘riqnoma berish vaqtida yo‘l qo‘yilgan xatoliklar tahlil qilinadi va tuzatiladi. Yakuniy yo‘riqnoma berish paytida o‘qituvchi baholar qo‘yadilar (nazariya masalalari va ilgari o‘rganilgan materialni bilishi; bilimlarni amalda qo‘llay olishi; ish usullarini to‘g‘ri bajarishi; xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilishi; ish o‘rnida belgilangan tartibni qo‘llab-quvvatlashi; chizmani o‘qiy olishi; topshiriqni mustaqil bajara olishi; bajargan ishning sifati; agar ish me’yorlanmsa, belgilangan me’yorda bajarishi). Bunda o‘quvchilarning o‘quv-ishlab chiqarish topshiriqlarinibajarishga qiziqishlari ancha ortadi

Duradgorlik dastgohi

Duradgorlik dastgohlarida yog'ochga ishlov berish jarayonlari bajariladi. Ma'lumki, duradgorlik dastgohlarining tuzilishi xar hildir. Shulardan biri 43- rasmda ko'rsatilgan. Duradgorlik dastgohlari turlicha bo'lsada, ularning hammasida yog'och yoki metall asos (dastgoh tagligi) va iskanjali yog'och qopqoq bo'ladi. Asosda stol o'rnatilgan bo'ladi. Stolning asosiy qismlari bo'ylama va ko'ndalang




43- rasm. 44- rasm. 45- rasm.



tiskilardan, ponalar o'rnatish uchun teshiklar ochilgan ish taxtasi va asbob- uskunalar qo'yish uchun moslangan novdan iborat. Har bir ish o'rniga individual asbob uskunalar, yog'och materiallar, dastgoh noviga xavfsizlik texnikasi qoidalariga amal qilgan holda batartib o'rnatiladi. Dastarra, randa, iskana, bolg'a kabi asboblarning dastalari ishlovchiga qaratib o'rnatiladi.

Dastgohdan foydalanib arralashda arralanadigan taxta materialning uzun qisqaligiga, enlik-ensizligiga qarab tilish va qirqish turli hollarda olib boriladi.

Asboblar dastgohda foydalanish uchun qulay holatda turishi kerak (44- rasm).

Duradgorlik dastgohining iskanjasida vintli mexanizmdan foydalaniladi (45- rasm). Uning yordamida vint dastgohini burab siquvchi taxtacha suriladi va ishlov beriladigan detal mustahkamlanadi yoki bo'shatiladi.

Duradgorlik dastgohining poldan balandligi unda ishlovchining bo'yiga mos bo'lishi kerak. Buni quyidagicha tekshirish mumkin:

Dastgoh yonida turing va qo'llaringizni cho'zib, kaftlaringizni dastgoh ustiga qo'ying. Agar shunda qaddingizni yoki qo'llaringizni bukishga to'g'ri kelmasa demak, dastgohning balandligi to'g'ri o'rnatilgan.

Dastgohning usti shikastlanmagan, vintli iskanja oson surilishi kerak. Duradgorlik dastgohidan foydalanishda uning oldingi va keyingi iskanjalarini haddan tashqari siqish mumkin emas. Ponalarni dastgohdagi uyalarga faqat to'qmoq yordamida o'rnatish lozim. Dastgoh qopqog'ini kesuvchi va zarb beruvchi asboblar shikastlashidan saqlash kerak.

Qo'l asboblarining tuzilishi va turlari, ulardan foydalanish qoidalari

Yog'ochlargi qo'lda ishlov berish asboblari juda ko'p bo'lib ularning ayrimlari xaqida to'xtalib o'tamiz.

Iskanjalar buyumni ishonchli tutib tura olishi, ularning siqib turuvchi qismi deformastiyalanmagan bo'lishi talab qilinadi.

Bolg'a, kuvalda va boshqalar muhrasi tekis bo'lishi, chuqurcha yoki yorilgan joylari bo'lmasligi, mustahkam tutqichga ega bo'lishi kerak.

Bolg'a va kuvalda tutqichlari qattiq, qayishqoq yog'och turlaridan ishlanadi.

Yumshoq, mo'rt yog'ochdan ishlangan tutqichlardan foydalanish ta'qiqlanadi.

Bolg'a va kuvalda silliq, oval kesimli, tutib turiladigan tomoni yo'g'onlashib boradigan shaklda bo'lishi kerak. Tutqich yuzasi silliq, tekis bo'lishi, yoriq va payraxalari bo'lmasligi kerak.

Egov, iskana, arra va boshqa shu kabi asboblar keyingi qismiga yorilib ketishning oldini oluvchi metallar halqali tutqichlar o'rnatiladi.

Tutqich uzunligi asbob o'lchamiga mos kelishi ta'minlanadi.

Asbob og'irligi va o'lchami unda ishlovchi o'quvchining yosh xususiyatlariga mos bo'lishi lozim.

Qayd etilgan asboblardan tutqichi bo'lmagan, nosoz bo'lgan holda foydalanish ta'qiqlanadi.

Metalga ishlov berishda uchqundan saqlanish uchun himoya ko'zoynaklari taqiladi. Ishlab chiqarish ustalari himoya ko'zoynaklaridan foydalanishni nazorat qilishlari kerak.

Arra, bolta, tesha, bolg‘a tug'ri kerilgan va charxlangan bo'lishi kerak. Arra tutqichlari mustahkam o'rnatilgan, silliqlab tozalangan bo'lishi kerak.

Randalash asboblari tekis, silliqlab tozalangan kolodkalarga ega bo'lishi kerak.

Kolodkaning keyingi qismi tumtoqlangan tutqichi silliqlangan bo'lishi kerak. Randalash asbobi yo'nish qismi to'g'ri charxlangan, yog'och kolodkaga mustahkam va zich o'rnatilgan bo'lishi, yorilgan joylari va chuqurchalari bo'lmasligi kerak