Топширик №1 1-мавзу. Халқаро ҳуқуқ тушунчаси, предмети ва моҳияти

3-мавзу. Халқаро ҳуқуқ субъектлари.
1.Халқаро ҳуқуқ субъектлари тушунчаси ҳақида маълумот беринг.
“Ҳуқуқ субъекти” тушунчаси давлат ва ҳуқуқ назариясида ишлаб чиқилган бўлиб, миллий ҳуқуқ ёки халқаро ҳуқуққа нисбатан эмас, балки умуман ҳуқуққа нисбатан қўлланилади.
Халқаро ҳуқуқ меъёрлари билан тартибга солинган шундай халқаро ҳуқуқий муносабатларнинг иштирокчилари халқаро ҳуқуқ субъектлари деб аталади.
Ҳуқуқ нормаси асосида субъектга тегишли бўлган муайян юридик ҳуқуқ унинг субъектив ҳуқуқи ҳисобланади. Унга халқаро ҳуқуқда ҳар доим бошқа халқаро ҳуқуқий муносабат субъектининг субъектив мажбуриятлари қарама-қарши туради.
Халқаро ҳуқуқ субъектлари – халаро ҳуқуқ меъёрлари билан субъектив ҳуқуқ ва субъектив мажбурияларга эга бўлган халқаро ҳуқуқий муносабатлар қатнашчиларидир.
Агар “халқаро ҳуқуқ субъекти” атамаси узоқ вақт давомида фақат халқаро ҳуқуқ назариясида фойдаланиб келинган бўлса, сўнгги вақтларга келиб халқаро ҳуқуқий ҳужжатларда ҳам, хусусан, БМТ доирасида қабул қилинган универсиал конвенцияларда ҳам фойдаланилмоқда.
Халқаро ҳуқуқ субъекти – халқаро ҳуқуқнинг умумий меъёрларига ёки халқаро ҳуқуқий ҳужжатларнинг талабига мувофиқ пайдо бўладиган халқаро ҳуқуқ ва мажбуриятлар эгасидир. Шунингдек, бу хатти-ҳаракатлар бевосита халқаро ҳуқуқ билан тартибга солинадиган ва халқаро ҳуқуқий муносабатларга киришадиган ёки киришиши мумкин бўлган шахслардир.
2.Халқаро ҳуқуқ субъектларининг қандай турларини биласиз.
Халқаро ҳуқуқ субъектлари бирламчи ва иккиламчи (ҳосилавий) халқаро ҳуқуқ субъектларига бўлинади.
Бирламчи халқаро ҳуқуқ субъектларига: давлатлар ҳамда ўз мустақиллиги учун кураш олиб бораётган халқлар ва миллатлар киради. Улар ижтимоий организм сифатида пайдо бўлиб, муқаррар равишда ўзаро алоқа ўрнатади, ўзи учун ўзаро халқаро муомила қоидасини яратади.
Иккламчи (ҳосиласи) халқаро ҳуқуқ субъектлари бирламчи субъектлар томонидан яратилади. Уларнинг халқаро ҳуқуқий лаёқатининг ҳажми унинг ташкилотларининг ихтиёри ва мақсадига боғлиқ. Буларга: ҳукуматлараро ташкилотлар ва давлатга ўхшаш тузилмалар киради.