To’plamning muallifi to’g’risida ma’lumot

To‘rt taktli karbyurator dvigatelining ish sikli

Ish sikli ketma-ket sodir bo‘luvchi kiritish, siqish, kengayish (ish bajarish) va chiqarish taktlaridan iborat.

Kiritish takti — porshen (6) (2.2- a rasm) YUCHN dan PCHN ga harakatlanib, porshen yuqorisidagi silindr bo‘shligli (3) da siyraklanish hosil qiladi.

2.2- rasm. Bir silindrli 4 taktli karbyurator dvigatelining ish siklini ifodalovchi chizma: a kiritish i;ikti; I) - siqish takti; d - kengayish (ish bajarish) takti; e - chiqarish lakli; / kiritish klapani; 2 — uchqunli yondirish svechasi;

3— silindr; 4 shatun; 5-tirsakli val; 6— porshen; 7— chiqarish klapani.

Kiritish klapan (I) ochiq bo‘lib, dvigatel silindri karbyurator orqali tashqi muhit bilan bog'lanadi. Tashqi muhit va silindr ichidagi bosimlar farqi ta’sirida havo karbyuratordan o‘tib undagi yoqilg‘ini mayda zarrachalarga bo‘lib, u bilan aralashib yonilg‘i aralashma tashkil qiladi. Porshen PCHN ga yetih kelganida silindr (3) yonilg'i aralashma bilan to‘ldiriladi. Kiritish takti boshlanishida, ya’ni porshen YUCHN daligida uning yuqorisidagi siqish kamerasida avval bo‘lib o‘tgan sikldan qolgan yonilg‘i qoldiqlari bilan yonilg‘i aralashma qo‘shilib aralashadi va ishchi aralashmani tashkil qiladi. Porshen PCHN ga yetib kelganida silindr (3) yonilg‘i aralashma bilan to'ldiriladi.

Kiritish taktining oxirida, ya’ni porshen PCHN ga yetganida silindr ichidagi bosim 0,07—0,09 Mpa ni, ishchi aralashmaning harorati esa 330—390°C ni tashkil qiladi.

Siqish takti — tirsakli val (5) ning aylanishi davom etishi natijasida porshen PCHN dan YUCHN ga qarab harakatlanadi (2.2- b rasm). Bunda kiritish (1) va chiqarish (7) klapanlari yopiq holatda bo'ladi. Porshen harakatlanish jarayonida silindrdagi ishchi aralashmani siqadi, buning natijasida ishchi aralashma yaxshiroq aralashadi va harorati oshib yonishga tayyorlanadi. Siqish takti oxirida silindr ichidagi bosim 0,9— 1,2 Mpa, harorat esa 500—700°C gacha ko‘tariladi va yondirish svecha (2) elektrodlari orasida elektr uchun hosil qilinib ishchi aralashma alangalantiriladi. Yonish jarayonida yoqilg'i ko‘p miqdorda issiqlik chiqaradi, buning natijasida silindr ichidagi gazlarning harorati 2700°K, bosim esa 3,0—4,5 Mpa gacha ko‘tariladi.

Kengayish (ish bajarish) taktida kiritish va chiqarish klapanlari yopiq bo'ladi (2.2- d rasm). Yonish natijasida harorat ko‘tarilib bosim ortadi va gazlarning kengayishi natijasida porshen YUCHN dan PCHN ga tomon juda tez harakatlanadi va shatun (4) orqali tirsakli val (5) ni aylantirib foydali ish bajaradi. Shuning uchun bu taktni ish bajarish takti ham deyish mumkin. Ish yo‘li oxirida silindr ichidagi bosim 0,3— 0,4 Mpa, harorat esa, 1200—1500°K gacha kamayadi.

Chiqarish takti — (2.2- e rasm). Porshen (6) PCHN ga yetib kelganida chiqarish klapani ochiladi va ishlatilgan gazlar ortiqcha bosim ta’sirida chiqarish quvuri orqali tashqi muhitga chiqa boshlaydi.

Keyinchalik porshen PCHN dan YUCHN ga harakatlanib, silindrdan ishlatilib bo‘lgan gazlarni chiqarib yuboradi. Chiqarish taktining oxirida silindr ichidagi bosim 0.11—0,12 Mpa, harorat esa 700—1100°K ni tashkil qiladi.

Tirsakli val aylanishda davom etishi taktlarni yuqorida keltirilgan ketma-ketligida qaytarilishiga olib keladi.